“Thạch Trụ Huyết” của nhà văn Nguyễn Trần Bé là một thiên tiểu thuyết lịch sử đầy ám ảnh, khắc họa chân dung bạo chúa khát máu Sùng Chứ Đa – một minh chứng sống động cho cơn mê quyền lực hủy hoại con người. Dưới ngòi bút tài hoa của Nguyễn Trần Bé, cuộc đời Chứ Đa hiện lên vừa đáng thương vừa đáng sợ, khiến người đọc không khỏi day dứt về bản chất thiện ác trong mỗi con người.
Tác phẩm là kết quả của 7 năm lao động miệt mài, tìm hiểu, quan sát đời sống của đồng bào người Mông của tác giả. “Thạch Trụ Huyết” đã xuất sắc giành giải ba trong cuộc thi viết tiểu thuyết lần thứ tư của Hội Nhà văn Việt Nam, khẳng định tài năng và tâm huyết của cây bút lão làng Nguyễn Trần Bé – một nhà văn với lối viết đa dạng, từ bút ký đến thơ thiếu nhi, luôn hướng tới cái chân, thiện, mỹ trong cuộc đời.
Câu chuyện bắt đầu với hình ảnh chàng trai Sùng Chứ Đa khôi ngô, tuấn tú, mang trong mình tố chất lãnh đạo. Nhưng số phận trớ trêu đã biến hắn từ một thanh niên tay trắng trở thành một bạo chúa khét tiếng, thống trị vùng đất bằng bạo lực và thuốc phiện. Đội quân Đại Thạch của hắn gieo rắc kinh hoàng khắp nơi, “nơi vó ngựa Chứ Đa đi qua cỏ không mọc nổi”. Biểu tượng cho sự tàn bạo của Chứ Đa chính là thạch trụ huyết – cột đá hành hình nhuốm máu những kẻ chống đối, một con quái vật kỳ dị nuốt chửng sinh mạng con người.
Tuy nhiên, trong bóng tối của sự áp bức, một cuộc cách mạng âm thầm được nhóm bạn thân thiết thủa hàn vi của Chứ Đa – Seo Lử, Mí Vư, Tháo Mỷ, A Pẩu… dẫn dắt. Họ chiến đấu vì chính nghĩa, vì đạo lý làm người, giải phóng dân làng khỏi ách thống trị tàn bạo. Cuộc đối đầu giữa thiện và ác được tác giả Nguyễn Trần Bé khắc họa sắc nét, không một chi tiết thừa thãi, tạo nên mạch truyện chặt chẽ, phản ánh thuyết nhân quả của cuộc đời.
Tác phẩm không chỉ dừng lại ở những màn tranh đấu khốc liệt mà còn đi sâu vào nội tâm nhân vật. Từ sự kinh hãi, căm hờn trước tội ác của Sùng Chứ Đa đến cảm động trước tình người ấm áp, sự đùm bọc giữa những con người nơi chốn hoang vu, tất cả đều được tác giả Nguyễn Trần Bé miêu tả chân thực, sống động.
Seo Lử, người bạn thuở hàn vi, hiện lên như đối trọng của Chứ Đa, một người trọng tình nghĩa, được dân làng tin tưởng và đi theo. Tuy nhiên, “Thạch Trụ Huyết” không xây dựng nhân vật nào hoàn toàn là ác. Tác giả luôn dành cho họ một con đường lùi để sám hối, hướng thiện, khẳng định cái nhìn nhân đạo sâu sắc. Đọc “Thạch Trụ Huyết”, độc giả như được khuyên răn, tự nhủ phải sống tốt, sống có đạo đức.
Không chỉ là câu chuyện về thiện ác, “Thạch Trụ Huyết” còn hấp dẫn người đọc bởi những trận đánh khốc liệt, thể hiện tài cầm quân, mưu lược của Sùng Chứ Đa. Nhưng tại sao một người tài giỏi lại sa ngã? Câu hỏi này sẽ ám ảnh người đọc, thôi thúc họ tìm kiếm câu trả lời cho riêng mình. Cuộc đời Chứ Đa là bài học cảnh tỉnh cho những ai đang mải mê theo đuổi những giá trị phù phiếm, quên đi đạo đức, nhân nghĩa.
Đoạn trích cuối truyện mở ra một tình tiết đầy day dứt về cái cột đá oan nghiệt – thạch trụ huyết – biểu tượng của tội ác, vẫn tiếp tục gieo rắc nỗi sợ hãi cho dân làng ngay cả khi bạo chúa đã không còn. Già làng Nỏ Pó cùng tộc trưởng Seo Lử đã có cuộc đối thoại đầy ý nghĩa về việc nên giữ lại hay phá bỏ cột đá. Quyết định cuối cùng của Seo Lử – giữ lại cột đá như một lời nhắc nhở về tội ác của bạo chúa – đã khép lại câu chuyện bằng một thông điệp sâu sắc về sự tha thứ và bài học lịch sử. “Thạch Trụ Huyết” là một tác phẩm đáng đọc, không chỉ bởi cốt truyện hấp dẫn mà còn bởi những giá trị nhân văn sâu sắc mà nó mang lại.
