“Sài Gòn Năm Xưa” của Vương Hồng Sển đưa độc giả ngược dòng thời gian, trở về Sài Gòn những năm cuối thế kỷ 19, khởi điểm từ năm 1885 dựa trên cuốn sách cùng tên của Trương Vĩnh Ký. Tác phẩm không chỉ đơn thuần thuật lại lịch sử mà còn khắc họa một Sài Gòn đầy biến động và sinh động qua lăng kính riêng của tác giả. Từ những sự kiện trọng đại như cuộc chạm trán giữa người Pháp và Nam Chà Chệc, đến những mẩu chuyện nhỏ về đời sống thường nhật của người dân bản địa và làn sóng người Tây đến rồi đi, tất cả được tái hiện chân thực và gần gũi. Vương Hồng Sển khéo léo đan xen giữa những ghi chép chính xác về thời kỳ chuyển giao đầy biến động này với những câu chuyện được truyền miệng, những chi tiết mà ông tận mắt chứng kiến hay được nghe kể từ những bậc cao niên, tạo nên một bức tranh Sài Gòn xưa vừa sống động vừa bí ẩn.
Cuốn sách như một cánh cửa mở ra quá khứ, giúp người đọc hiểu rõ hơn về cội nguồn, lịch sử hình thành và phát triển của Thành phố Hồ Chí Minh – “Hòn ngọc Viễn Đông” ngày nay. Tác phẩm không chỉ có giá trị lịch sử mà còn mang đậm dấu ấn cá nhân của Vương Hồng Sển – một nhà văn hóa, học giả, nhà sưu tập đồ cổ nổi tiếng với kiến thức uyên bác về văn hóa Nam Bộ. Ông là một nhân vật được kính trọng trong giới nghiên cứu văn hóa và khảo cổ Việt Nam.
Vương Hồng Sển (1902-1996), với các bút danh Anh Vương, Vân Đường, Đạt Cổ Trai, đã dành trọn cuộc đời mình cho việc nghiên cứu và gìn giữ di sản văn hóa. Tâm huyết với quê hương, ông đã quyết định hiến tặng toàn bộ ngôi nhà cùng bộ sưu tập đồ cổ quý giá của mình cho nhân dân với mong muốn thành lập một bảo tàng mang tên ông. Ngôi nhà này sau đó đã được Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh công nhận là di tích lịch sử cấp thành phố vào năm 2003. Mặc dù sau khi ông qua đời, bộ sưu tập đã được chuyển đến trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử Thành phố và Thư viện Khoa học Tổng hợp, nhưng di sản tinh thần và tình yêu dành cho Sài Gòn của ông vẫn còn sống mãi trong lòng người dân thành phố, đặc biệt là qua “Nhà lưu niệm Vương Hồng Sển” – ngôi nhà xưa của ông. “Sài Gòn Năm Xưa” chính là minh chứng rõ nét nhất cho niềm đam mê, sự am hiểu sâu sắc và tâm huyết của ông với mảnh đất này, một tác phẩm xứng đáng được trân trọng và đọc đi đọc lại.
