Jiddu Krishnamurti, trong cuốn sách “Cá Thể Và Xã Hội” xuất bản lần đầu năm 1935, đã đưa ra một góc nhìn sâu sắc và đầy thách thức về mối quan hệ phức tạp giữa cá nhân và xã hội, đồng thời đề xuất một hướng tiếp cận giáo dục đột phá nhằm giải phóng tiềm năng con người. Tác phẩm này, một trong những tác phẩm tiêu biểu của ông về giáo dục và xã hội, vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay.
Krishnamurti cho rằng xã hội hiện đại, với những khuôn mẫu và định kiến cứng nhắc, đang vô tình kìm hãm sự sáng tạo và phát triển tự nhiên của mỗi cá nhân. Hệ thống giáo dục truyền thống, theo ông, chỉ chú trọng vào việc nhồi nhét kiến thức, bỏ qua sự phát triển tâm lý và tinh thần, dẫn đến việc con người trở nên thụ động, máy móc, tuân theo quy ước xã hội một cách vô thức mà không hề tự vấn. Giáo dục, theo Krishnamurti, cần phải hướng đến việc khơi dậy khả năng tư duy độc lập, sáng tạo và tinh thần phản biện cho mỗi cá nhân.
Mục tiêu tối thượng của giáo dục, theo tác giả, không phải là truyền đạt kiến thức, mà là nuôi dưỡng “khả năng tự học” – khả năng tự mình khám phá và kiến tạo tri thức thông qua quan sát, suy ngẫm và trải nghiệm. Thay vì thụ động tiếp nhận kiến thức có sẵn, học sinh cần được khuyến khích tự tìm tòi, đặt câu hỏi và tự mình tìm ra câu trả lời. Chỉ khi sở hữu khả năng tự học, con người mới có thể học tập suốt đời và thích nghi với một thế giới luôn biến đổi.
Để hiện thực hóa tầm nhìn này, Krishnamurti đề xuất mô hình “Trường học tự do”, một môi trường học tập hoàn toàn khác biệt với hệ thống giáo dục truyền thống. Tại đây, không có thi cử, điểm số, lớp học chính thức hay chương trình học bắt buộc. Học sinh được tự do khám phá, nghiên cứu theo sở thích và năng khiếu riêng, được khuyến khích tham gia các hoạt động ngoại khóa như thể thao, nghệ thuật. Trường học tự do không chỉ là nơi truyền đạt kiến thức, mà còn là một cộng đồng học tập, nơi học sinh tương tác, chia sẻ và cùng nhau trưởng thành.
Krishnamurti tin rằng mô hình giáo dục tự do sẽ giúp học sinh phát huy tối đa tiềm năng, nuôi dưỡng tính sáng tạo và khả năng tự học suốt đời. Hơn thế nữa, những cá nhân được giáo dục theo hướng này sẽ trở thành những công dân có đạo đức, tư duy độc lập và trách nhiệm với xã hội. Họ sẽ không bị ràng buộc bởi định kiến hay quy ước, mà có khả năng thích ứng, sáng tạo và đóng góp tích cực cho sự phát triển của xã hội.
“Cá Thể Và Xã Hội” không chỉ là một lời phê phán mạnh mẽ hệ thống giáo dục truyền thống, mà còn là một đề xuất táo bạo về một hướng tiếp cận giáo dục hoàn toàn mới, đặt trọng tâm vào sự phát triển toàn diện của cá nhân. Những tư tưởng tiên phong của Jiddu Krishnamurti đã và đang có ảnh hưởng sâu rộng đến lý thuyết và thực tiễn giáo dục hiện đại, khơi nguồn cảm hứng cho những đổi mới và cải cách giáo dục trên toàn thế giới. Xin lưu ý, ấn bản này có sự đóng góp của David Bohm.
