Daisetz Teitaro Suzuki, học giả Phật giáo Zen lừng danh và là người tiên phong đưa Thiền đến với phương Tây, đã để lại một di sản đồ sộ, trong đó “Thiền Và Tâm Phân Học” là một tác phẩm tiêu biểu. Xuất bản lần đầu tại Mỹ năm 1927, cuốn sách này như một chiếc cầu nối giữa Đông và Tây, giúp độc giả phương Tây tiếp cận và thấu hiểu mối liên hệ sâu sắc giữa Thiền và tâm lý học.
Sinh ra tại Nhật Bản năm 1870, Suzuki đã dành cả cuộc đời nghiên cứu triết lý Phật giáo, đặc biệt là Thiền Tịnh Độ tại Nhật Bản và Trung Quốc. Ông không trình bày Thiền như một hệ thống triết học hàn lâm mà như một pháp môn thực hành, dẫn dắt người đọc đến trải nghiệm trực tiếp tâm thức, khám phá bản chất chân thật của chính mình. Thông qua việc quan sát bản ngã một cách vô tư, không phán xét, người hành thiền nhận ra tính chất biến đổi không ngừng của tâm thức, từ đó thoát khỏi sự chi phối của những xúc cảm tiêu cực như tham, sân, si.
Suzuki đã khéo léo so sánh Thiền với tâm lý học hiện đại, chỉ ra điểm chung của cả hai là sự chú trọng vào việc quan sát và phân tích tâm thức. Tuy nhiên, trong khi tâm lý học tiếp cận tâm thức bằng lý thuyết và phân tích, Thiền đề cao trải nghiệm trực tiếp thông qua thiền định. Thiền, theo Suzuki, là con đường dẫn đến sự tự hiểu biết sâu sắc thông qua quán chiếu nội tâm, giúp giải phóng khỏi những ràng buộc của cảm xúc tiêu cực.
Hành trình tu tập Thiền được tác giả mô tả chi tiết qua bốn giai đoạn: quán thân, quán thọ, quán tâm, quán pháp. Mỗi giai đoạn là một bước tiến trên con đường khám phá bản chất con người. Đặc biệt, giai đoạn quán tâm cho phép người tu tập quan sát tâm thức một cách khách quan, không bị cuốn theo dòng chảy cảm xúc. Qua đó, cuốn sách giúp người đọc hiểu rõ hơn về quá trình chuyển hóa tâm thức trong thực hành Thiền.
“Thiền Và Tâm Phân Học” cũng đào sâu vào những khái niệm cốt lõi của Phật giáo như vô thường, vô ngã, nhân quả. Suzuki nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thấu hiểu những khái niệm này trong quá trình tu tập. Chỉ khi nhận thức được tính chất vô thường, vô ngã của vạn vật, con người mới có thể buông bỏ những chấp niệm, đạt đến sự giải thoát thực sự. Cuốn sách không chỉ là một công trình nghiên cứu học thuật mà còn là một lời mời gọi đến sự trải nghiệm, một hành trình khám phá nội tâm đầy tính chuyển hóa.
Cuốn sách này, với sự đóng góp của Daisetz Teitaro Suzuki, Erich Fromm và Richard de Martino, hứa hẹn mang đến cho độc giả một cái nhìn sâu sắc và toàn diện về Thiền học và mối liên hệ của nó với tâm lý học hiện đại. Đây là một tác phẩm kinh điển, góp phần quan trọng trong việc đưa triết lý Phật giáo đến gần hơn với thế giới phương Tây.
