Cuốn sách “Luận Đề Về Nguyễn Khuyến” của nhà văn, nhà nghiên cứu Vũ Khắc Khoan là một công trình nghiên cứu công phu và tâm huyết, đào sâu vào cuộc đời, sự nghiệp và di sản văn học của nhà thơ Nguyễn Khuyến. Tác giả đã tỉ mỉ phân tích và đánh giá toàn diện về Nguyễn Khuyến, dựa trên nền tảng tài liệu lịch sử và văn học phong phú, góp phần quan trọng trong việc giới thiệu và tôn vinh tài năng của một trong những cây đại thụ của văn học Việt Nam.
Ngay từ lời mở đầu, Vũ Khắc Khoan đã khẳng định tầm quan trọng của việc nghiên cứu về Nguyễn Khuyến, một nhân vật lịch sử văn học đặc biệt xứng đáng được khám phá và tìm hiểu sâu sắc hơn. Dù đã gần một thế kỷ trôi qua kể từ ngày ông mất, nhưng những tác phẩm và tư tưởng của Nguyễn Khuyến vẫn còn nguyên giá trị, lay động tâm hồn người đọc đương thời. Chính vì vậy, việc nghiên cứu và phổ biến tác phẩm của ông không chỉ là trách nhiệm của giới nghiên cứu mà còn là sứ mệnh góp phần gìn giữ và phát huy truyền thống văn học dân tộc.
Cuốn sách được cấu trúc logic và chặt chẽ qua sáu chương, dẫn dắt người đọc đi qua từng giai đoạn quan trọng trong cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn Khuyến. Chương một mở ra bức tranh toàn cảnh về cuộc đời ông, từ thuở ấu thơ tại làng Phù Lưu, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam cho đến những năm tháng cuối đời. Tác giả đặc biệt chú trọng phân tích bối cảnh lịch sử, xã hội đương thời, những yếu tố đã tác động đến sự hình thành nhân cách và tư tưởng của nhà thơ. Chương hai tập trung khai thác con người và tư tưởng Nguyễn Khuyến, phân tích sâu sắc về nhân cách, tính cách, quan điểm sống, cũng như tư tưởng cách mạng tiến bộ ẩn chứa trong thơ văn của ông.
Chương ba cung cấp cái nhìn tổng quan về sự nghiệp sáng tác đồ sộ của Nguyễn Khuyến, bao gồm thơ Nôm, thơ chữ Hán, truyện ngắn, ký sự, du ký… Chương bốn đi sâu phân tích nghệ thuật thơ văn Nguyễn Khuyến, từ ngôn ngữ, phong cách, chủ đề cho đến giá trị nghệ thuật đặc sắc, làm nên dấu ấn riêng biệt của ông trong nền văn học Việt Nam. Chương năm đánh giá ảnh hưởng và đóng góp to lớn của Nguyễn Khuyến đối với sự phát triển của văn học Việt Nam thời bấy giờ, khẳng định vị trí vững chắc của ông trong lịch sử văn học dân tộc. Cuối cùng, chương sáu tổng kết lại cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn Khuyến, đưa ra những đánh giá sâu sắc, khẳng định ông là một nhà thơ, nhà văn lớn của dân tộc, xứng đáng được ngưỡng mộ và tôn vinh.
Phần phụ lục cuối sách giới thiệu một số tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Khuyến kèm theo lời bình của tác giả, giúp bạn đọc tiếp cận dễ dàng hơn với di sản văn học quý giá này. Với phương pháp nghiên cứu khoa học, tài liệu lịch sử phong phú và lối viết trong sáng, súc tích, “Luận Đề Về Nguyễn Khuyến” của Vũ Khắc Khoan đã thành công trong việc khắc họa chân dung toàn diện về cuộc đời, sự nghiệp và ý nghĩa lịch sử, văn học của nhà thơ Nguyễn Khuyến. Đây thực sự là một cuốn sách đáng đọc dành cho những ai yêu mến và muốn tìm hiểu sâu hơn về một trong những tên tuổi lớn của văn học Việt Nam.
