Cuốn sách “Kho Tàng Về Các Ông Trạng Việt Nam” của tác giả Vũ Ngọc Khánh đưa bạn đọc vào hành trình khám phá thế giới đầy bí ẩn và thú vị của các ông Trạng Việt Nam – một chủ đề luôn hấp dẫn nhưng cũng đầy thách thức. Truyện Trạng, vốn là sản phẩm của văn học dân gian, phản ánh nhu cầu tưởng tượng và thẩm mỹ của nhân dân, song cũng không thể phủ nhận sự tồn tại của những Trạng nguyên thực sự, những người có kiến thức uyên bác và đóng góp đáng kể cho đất nước. Việc nghiên cứu về các ông Trạng đòi hỏi một cái nhìn đa chiều, kết hợp giữa khảo cứu lịch sử, phân tích văn học và tổng hợp truyền thống dân gian.
Thách thức đặt ra là làm sao để bao quát được câu chuyện của hơn 50 vị Trạng nguyên, cả chính thức lẫn không chính thức, từ những tên tuổi lừng lẫy đến những nhân vật ít được biết đến, thậm chí còn đang trong quá trình đánh giá công tội. Bên cạnh các Trạng nguyên chính thức, còn có những Trạng dân gian được tôn vinh ở địa phương như Trạng Cháy, Trạng Quét, hay những câu chuyện tập trung vào đặc điểm vùng miền như Trạng Vĩnh Hoàng. Mỗi ông Trạng đều xứng đáng là đề tài cho một công trình nghiên cứu chuyên sâu.
Nhận thức được khó khăn đó, “Kho Tàng Về Các Ông Trạng Việt Nam” được xây dựng như một cuốn sách tổng hợp, cung cấp cái nhìn toàn cảnh về các ông Trạng, làm tiền đề cho những nghiên cứu chuyên sâu hơn. Cuốn sách được chia thành ba phần chính.
Phần đầu tiên tập trung nghiên cứu và giới thiệu về các Trạng nguyên thực sự trong lịch sử, những người có học vấn uyên thâm và thành tựu đáng kể. Bên cạnh đó, tác giả cũng trình bày sự phát triển của hệ thống khoa cử Việt Nam, từ những vị Trạng nguyên đầu tiên đến sự hình thành của những câu chuyện Trạng trong dân gian. Để làm rõ hơn về con đường học vấn của họ, cuốn sách liệt kê danh sách các khoa thi và các vị Trạng nguyên chính thức theo ghi chép của sử sách, đồng thời đề cập đến cả các vị Đình nguyên – những người đỗ đầu trong các kỳ thi trước đây, tương đương với vị trí Trạng nguyên sau này.
Phần thứ hai ghi chép các câu chuyện và sự kiện liên quan đến một số vị Trạng nguyên tiêu biểu, từ những nhân vật nổi tiếng như Mạc Đĩnh Chi đến những cái tên còn nhiều bí ẩn như Huyền Quang, Hồ Tông Thốc. Mặc dù mục tiêu ban đầu là giới thiệu đầy đủ về 47 vị Trạng nguyên chính thức, nhưng do hạn chế về tài liệu, tác giả chỉ có thể cung cấp thông tin trong phạm vi cho phép. Những vấn đề còn gây tranh cãi liên quan đến các ông Trạng, chẳng hạn như trường hợp của Lê Văn Thịnh, cũng được đề cập. Tác giả cũng bổ sung bảng sấm Trạng Trình để đáp ứng sự quan tâm của độc giả.
Từ nguồn gốc của hệ thống giáo dục và khoa cử Việt Nam thời cổ đại, với những ghi chép hiếm hoi nhưng đầy hấp dẫn về Khương Công Phụ – Trạng nguyên đầu tiên ở Thanh Hóa dưới thời nhà Đường vào thế kỷ thứ 8, đến những giai thoại về Trạng Bùng (Phùng Khắc Khoan) và nhiều Trạng dân gian khác, cuốn sách kết hợp giữa sử liệu và văn học dân gian, tạo nên một bức tranh đa dạng và sống động. Phần thứ ba của cuốn sách tiếp tục hành trình khám phá thế giới truyện Trạng với những cái tên quen thuộc như Trạng Gầu, Trạng Quỳnh, dựa trên những tài liệu chính xác và chi tiết, phần lớn được tổng hợp từ các công trình nghiên cứu trước đây của chính tác giả.
“Kho Tàng Về Các Ông Trạng Việt Nam” không chỉ là một công trình nghiên cứu lịch sử, mà còn là một cánh cửa mở ra thế giới văn hóa và con người Việt Nam qua lăng kính của các ông Trạng. Cuốn sách hứa hẹn mang đến cho bạn đọc những khám phá thú vị về lịch sử khoa cử và những câu chuyện hấp dẫn về các ông Trạng.
