“Kiến và Chim Bồ Câu” là một trong những truyện ngụ ngôn kinh điển được đại văn hào Nga Lev Tolstoy tuyển chọn và chuyển ngữ. Cuốn sách nằm trong bộ sưu tập dành cho thiếu nhi mà ông dày công biên soạn tại Yasnaya Polyana, quê hương và cũng là nơi ông gắn bó trọn đời. Bộ sưu tập này không chỉ khơi nguồn cảm hứng đọc viết cho trẻ em nông nô mà còn là kho tàng văn học phong phú với những câu chuyện cổ tích Hy Lạp, La Mã và truyện truyền miệng.
Lev Tolstoy đã khéo léo chuyển ngữ nhiều truyện ngụ ngôn đặc sắc của Aesop, thổi hồn vào chúng bằng bối cảnh nước Nga thân thuộc, tạo nên những tác phẩm độc đáo mang đậm dấu ấn cá nhân. Ông tái hiện những câu chuyện ngụ ngôn Aesop bằng tiếng Nga một cách tài tình, vừa giữ nguyên vẹn ý nghĩa và sức hấp dẫn của nguyên tác, vừa tô điểm thêm sắc thái riêng. Không chỉ đơn thuần là những câu chuyện giải trí, những truyện ngụ ngôn này còn là bài học quý giá về đạo đức, nhân văn và cuộc sống con người. Đáng chú ý, Tolstoy đã lược bỏ phần kết luận hay giáo huấn thường thấy trong ngụ ngôn cổ điển, tin tưởng vào khả năng tự chiêm nghiệm và rút ra bài học của độc giả nhỏ tuổi.
Để đảm bảo tính chính xác và tinh thần của nguyên tác, Tolstoy đã miệt mài học tiếng Hy Lạp cổ và nghiên cứu sâu rộng về Aesop. Ông được ví như “con người sung sướng” bởi khả năng thấu hiểu ngôn ngữ của muôn loài và thiên nhiên. Những truyện ngụ ngôn nổi tiếng như “Con Sếu rút xương cho Sói” hay “Con Cáo và chùm nho” đã trở nên quen thuộc với cả trẻ em lẫn người lớn, mang trong mình sức hấp dẫn vượt thời gian và giá trị giáo dục sâu sắc. Tuy nhiên, khác với truyện cổ tích, ngụ ngôn thường ẩn chứa sự châm biếm sắc bén hay lời cảnh tỉnh mạnh mẽ, đồng thời vẫn đảm bảo sự ngắn gọn, dễ hiểu.
Một số người lại cho rằng Aesop, với thân phận nô lệ của nhà giàu Xanthus, là kẻ bất hạnh. Họ cho rằng ông phải dùng lối nói bóng gió vì sợ chủ nhân và không dám nói thẳng. Nhưng thực tế, Aesop không hề e sợ Xanthus. Ông là một triết gia thông thái, nhân hậu và can đảm, luôn thẳng thắn nói lên sự thật. Qua những câu chuyện dí dỏm, Aesop khéo léo dẫn dắt người đọc đến sự minh mẫn và nhận thức sâu sắc hơn về cuộc sống.
“Kiến và Chim Bồ Câu”, cũng như nhiều tác phẩm khác trong “Sách học vần” và “Những cuốn sách Nga để đọc” xuất bản lần đầu vào năm 1874-1875, đã trở thành những người bạn thân thiết của biết bao thế hệ trẻ em. Từ những câu chuyện đơn giản đến những tình tiết phức tạp hơn, tất cả đều hướng đến những độc giả nhỏ tuổi, những người đang bắt đầu làm quen và yêu mến tiếng mẹ đẻ. Mỗi trang sách là một hành trình khám phá thế giới đầy màu sắc và sáng tạo của một trong những nhà văn vĩ đại nhất lịch sử văn học.
