“Cuộc Phiêu Lưu Tư Tưởng Văn Học Châu Âu Thế Kỷ XX (1900-1959)” của R. M. Albérès, bản dịch của Vũ Đình Lưu, là một hành trình trí tuệ đầy mê hoặc xuyên suốt những biến động tư tưởng và văn học sôi sục của châu Âu nửa đầu thế kỷ 20. Tác giả đã khéo léo vẽ nên một bức tranh toàn cảnh, từ những khởi đầu đầy lạc quan cho đến những đổ vỡ và tái thiết sau chiến tranh, qua lăng kính của các trào lưu văn học và triết học.
Albérès chia cuộc hành trình này thành ba giai đoạn chính. Giai đoạn đầu (1900-1914) chứng kiến sự nở rộ của chủ nghĩa lãng mạn, cùng với những mầm mống của các trào lưu mới như hiện thực mới và biểu tượng chủ nghĩa. Giai đoạn hai (1914-1945), bị bao trùm bởi bóng đen của hai cuộc thế chiến, là thời điểm lên ngôi của những trào lưu hậu hiện đại như siêu thực chủ nghĩa và biểu hiện chủ nghĩa, phản ánh sự khủng hoảng và bất ổn của thời đại. Giai đoạn cuối (1945-1959), giai đoạn hậu chiến, lại chứng kiến sự trỗi dậy của những xu hướng hiện đại mới, nổi bật là tiểu thuyết hiện thực mới và tiểu thuyết phân tích tâm lý, mang theo hy vọng và nỗ lực tìm kiếm ý nghĩa trong một thế giới đã thay đổi.
Cấu trúc bảy chương của cuốn sách giúp người đọc dễ dàng theo dõi dòng chảy tư tưởng này. Ba chương đầu lần lượt khai thác chi tiết từng giai đoạn lịch sử, phân tích các trào lưu văn học đặc trưng, giới thiệu những tác phẩm tiêu biểu và những tên tuổi lớn. Bốn chương tiếp theo đào sâu vào các xu hướng tư tưởng, triết học, tâm lý học và kỹ thuật, làm nổi bật tầm ảnh hưởng sâu rộng của chúng đối với văn học. Tác giả đặc biệt nhấn mạnh vào vai trò của các triết gia hàng đầu như Hegel, Marx, Nietzsche và Freud, những người đã định hình tư duy của cả một thế hệ.
Không chỉ dừng lại ở phân tích văn học thuần túy, Albérès còn đặt văn học trong bối cảnh lịch sử – xã hội rộng lớn. Ông chỉ ra ảnh hưởng to lớn của các sự kiện chính trị trọng đại như hai cuộc thế chiến, Cách mạng Nga và sự trỗi dậy của chủ nghĩa phát xít, đối với sự biến đổi của các xu hướng tư tưởng. Sự phân hóa sâu sắc giữa các quốc gia theo đuổi độc tài và các quốc gia hướng tới dân chủ tự do cũng được phản ánh rõ nét trong văn học thời kỳ này.
Điểm mạnh của cuốn sách nằm ở sự kết hợp hài hòa giữa phân tích lý thuyết sắc bén và minh họa bằng các tác phẩm cụ thể. Điều này giúp người đọc không chỉ nắm bắt được những khái niệm trừu tượng mà còn cảm nhận được sức sống của chúng qua những trang văn. “Cuộc Phiêu Lưu Tư Tưởng Văn Học Châu Âu Thế Kỷ XX (1900-1959)” thực sự là một công trình nghiên cứu có giá trị tham khảo cao, cung cấp cho độc giả một cái nhìn toàn diện và sâu sắc về sự phát triển của văn học châu Âu trong một giai đoạn lịch sử đầy biến động, đồng thời khơi gợi những suy tư về bản chất của con người và xã hội.
