Cuốn sách “Tâm Bệnh Học” của tác giả Phạm Toàn là một tài liệu quan trọng trong lĩnh vực tâm lý tâm thần, cung cấp cho độc giả cái nhìn sâu sắc về thế giới phức tạp của các hiện tượng tâm lý bất thường và các chứng bệnh tâm thần. Sách được cấu trúc khoa học, bao gồm 12 chương trình bày từ những khái niệm lý thuyết nền tảng, cách thức đánh giá và phân loại, quy trình chẩn đoán và các phương pháp chữa trị, cho đến phân tích chi tiết các chứng bệnh tâm thần phổ biến ở mọi lứa tuổi, từ trẻ sơ sinh đến người già.
Tâm bệnh học, với tư cách là một môn khoa học thực nghiệm có hệ thống, nghiên cứu một cách bài bản về nguyên nhân, đặc điểm, diễn biến, phân loại, chẩn đoán và điều trị những hành vi không bình thường của cá nhân hoặc nhóm người. Sự phát triển của môn học này dựa trên nền tảng nghiên cứu nghiêm túc và cơ sở khoa học vững chắc, được tích lũy qua nhiều năm thông qua tài liệu, thực nghiệm, giáo trình và các chương trình đào tạo chuyên nghiệp. “Tâm Bệnh Học” mang đến kiến thức chuyên sâu về các vấn đề trong lĩnh vực này, là nguồn tài liệu tham khảo quý giá không chỉ cho sinh viên, chuyên gia tâm lý tâm thần mà còn cho bất kỳ ai quan tâm đến sức khỏe tinh thần và lòng tin.
Các hiện tượng tâm bệnh, hay rộng hơn là các hiện tượng tâm lý bất thường, có thể biểu hiện ở cả cá nhân lẫn tập thể. Lịch sử nhân loại đã ghi nhận nhiều trường hợp “điên tập thể” hoặc “cuồng tín tập thể” đáng kinh ngạc. Ví dụ như vụ việc 39 thanh niên tại San Diego năm 1997 tự vẫn tập thể vì niềm tin vào một thế giới tốt đẹp hơn sau khi chết. Hiện tượng này, dù có thể được lý giải dưới góc độ niềm tin tôn giáo, vẫn là một biểu hiện tâm lý kỳ lạ, trái ngược với bản năng sinh tồn của con người.
Tâm lý bất thường hay bệnh hoạn không phân biệt giàu nghèo, sang hèn, tuổi tác, địa vị xã hội hay trình độ học vấn. Theo thống kê của WHO, tỷ lệ mắc bệnh tâm thần phân liệt hằng năm là khoảng 1%, phân bố đều ở mọi tầng lớp, chủng tộc, quốc gia, lứa tuổi, giới tính và điều kiện kinh tế. Hơn nữa, các hiện tượng tâm lý bất thường có thể xuất hiện ở bất cứ đâu, bất cứ thời điểm nào, trong bất kỳ nền văn hóa và hoàn cảnh nào. Từ thời cổ đại, các tài liệu và sách sử Đông Tây đã ghi chép lại những trường hợp bất thường về tâm lý, cá tính của một số nhân vật lịch sử, cũng như các quan niệm về chữa trị bệnh tâm thần thời bấy giờ.
Tuy nhiên, không phải mọi hiện tượng tâm lý bất thường đều được xem là dấu hiệu của bệnh tâm thần theo y học. Một số hiện tượng tâm lý bất thường rõ ràng là triệu chứng bệnh, chẳng hạn như trường hợp học sinh bị ám ảnh, sợ hãi và tự giam mình vì tin rằng mình bị theo dõi. Ngược lại, có những hiện tượng tâm lý khác thường, nhưng không được xem là bệnh lý, ví dụ như trí thông minh vượt trội của một thần đồng, sự đam mê của một nhà khoa học, tính cách mơ mộng của một thi sĩ hay sự vô luân của một nhà cai trị. Những đặc điểm tâm lý này, dù bất thường, vẫn có thể đóng vai trò là nguồn cảm hứng và năng lực cho cá nhân trong công việc.
Vậy, làm thế nào để phân biệt giữa bình thường và bất thường trong tâm lý? Ranh giới giữa chúng không phải lúc nào cũng rõ ràng, thường phụ thuộc vào quan niệm cá nhân, văn hóa, thời đại và hoàn cảnh. Ví dụ, việc không nhìn thẳng vào mắt người đối diện được xem là bất thường ở phương Tây nhưng lại là biểu hiện của sự tôn trọng ở phương Đông. Do đó, việc phân biệt giữa tâm lý bình thường và bất thường không đơn giản như phân biệt trắng và đen.
Chính vì sự phức tạp này, cuốn DSM-IV của Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ (APA) cũng không đưa ra định nghĩa dứt khoát về ranh giới giữa bình thường và bất thường trong tâm lý, cũng như không khẳng định sự khác biệt hoàn toàn giữa các loại bệnh tâm thần. DSM-IV chỉ nhấn mạnh rằng một hiện tượng tâm lý được coi là bất thường hoặc bệnh hoạn khi nó gây ra đau khổ, rối loạn và ảnh hưởng tiêu cực đến các chức năng sinh hoạt bình thường của cá nhân, bao gồm suy nghĩ, cảm nhận, quan hệ, giao tiếp và làm việc. Sách sẽ tiếp tục làm sáng tỏ vấn đề này bằng một số ví dụ cụ thể. Mời bạn đọc cùng khám phá.
