Cuốn sách “Sài Gòn Phong Vị Báo Xuân Xưa” của tác giả Phạm Công Luận đưa bạn đọc trở về Sài Gòn hoa lệ dưới 50 năm trước, đắm mình trong không khí Tết rộn ràng qua lăng kính của những tờ báo Xuân đặc biệt. Giữa dòng chảy tin tức thường nhật, những trang báo Xuân như những bông hoa tươi thắm, mang đến hơi thở mùa xuân ấm áp, không thua kém gì hình ảnh cây dưa cao ngất tại chợ Bến Thành hay mớ mít thơm lừng treo kín chợ La Cai trên đường Nguyễn Tri Phương.
Hơn cả việc báo tin, những tờ báo Xuân này còn là nơi lưu giữ cảm xúc sâu lắng, tạm gác lại những ồn ào, tranh cãi của cuộc sống thường nhật. Chúng là cầu nối về quá khứ, gợi nhắc những kỷ niệm Tết xưa như buổi tất niên thi cạp dưa hấu tại trường Võ Tánh, lần đi xem nhạc hội với tiếng chó sủa, gà gáy giả tài tình của nghệ sĩ Ngọc Phu, hay những ngày Tết ấm áp với trang Mai Bê Bi trên báo Chính Luận. Báo Xuân không chỉ kể chuyện mà còn dẫn dắt người đọc vào một thế giới nghệ thuật đa dạng, với bìa báo đẹp mắt, tranh minh họa sắc nét và biếm họa sinh động. Từng họa tiết, từng trang giấy cũ kỹ như chứa đựng cả một trời ký ức, mang đến niềm vui thích mỗi khi đọc lại.
Tác giả chia sẻ kỷ niệm cá nhân về tờ báo Xuân Chính Luận Tết Kỷ Dậu, một “kho báu” tình cờ tìm lại được mười năm trước. Ấn tượng sâu sắc nhất là bài viết “Mùa xuân mười tám”, cuốn nhật ký song đôi của hai mẹ con, với những dòng chữ xúc động của người mẹ bên cạnh sự vui nhộn, tư duy phóng khoáng của cô con gái hippy. Những bức tranh minh họa đen trắng tuy không sắc nét nhưng lại gợi cảm và đẹp một cách lạ thường, như một người bạn thân thiết gặp lại sau bao năm xa cách.
Việc sưu tầm báo Xuân, đặc biệt là những ấn bản trước năm 1954, đã trở thành một thú chơi được ưa chuộng. Giá trị của chúng nằm ở sự khan hiếm, dễ hư hỏng và mất mát theo thời gian. Báo Xuân thời kỳ tiền chiến thường tràn ngập không khí Tết, chú trọng văn chương và đặc biệt là những bức tranh vẽ thiếu nữ gợi cảm, đôi khi là của các họa sĩ nổi tiếng. Sự cạnh tranh giữa những người sưu tầm khiến việc tìm kiếm và tham khảo báo Xuân xưa trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Có những bộ sưu tập quý giá được lưu giữ cẩn thận, chỉ cho phép xem qua lớp nylon bảo vệ, như bộ sưu tập của một linh mục ở Sài Gòn, nay đã được chuyển nhượng cho một tổ chức tôn giáo khác.
Thú chơi báo Xuân xưa đã thay đổi theo thời gian. Trước đây, người chơi rất kỹ tính, coi trọng sự hoàn chỉnh của từng tờ báo. Nhưng khi số lượng người chơi tăng lên và báo Xuân ngày càng khan hiếm, những tờ báo cũ, rách nát cũng được chấp nhận. Báo Xuân trước năm 1975 nay đã trở thành hàng hiếm, người sở hữu thường giữ kín, chỉ giao dịch trong cộng đồng. Việc tìm mua lẻ từng tờ cũng rất khó, trừ khi may mắn gặp được người bán cần tiền hoặc không còn hứng thú với bộ sưu tập của mình.
Tác giả đã may mắn sở hữu được những bộ sưu tập báo Xuân quý giá, một phần từ tủ sách của một giáo sư đại học Sài Gòn trước năm 1975, một phần từ Cần Thơ. Những tờ báo này, dù có phần hư hỏng, vẫn mang trong mình giá trị lịch sử và văn hóa độc đáo. “Sài Gòn Phong Vị Báo Xuân Xưa” không chỉ là câu chuyện về những tờ báo cũ mà còn là hành trình khám phá di sản báo chí miền Nam trước năm 1975, bắt đầu từ tờ Nam Phong Tết Mậu Ngọ 1918, được coi là tờ báo Xuân đầu tiên của Việt Nam.
