Cuốn sách “Chủ Nghĩa Thực Dân Pháp Ở Việt Nam – Thực Chất và Huyền Thoải quyển 1: Văn Hoá và Chính Trị” của tác giả Nguyễn Văn Trung là một công trình nghiên cứu kỹ lưỡng về thực chất của chủ nghĩa thực dân Pháp tại Việt Nam trong giai đoạn 1858-1945. Cuốn sách đã phân tích đa chiều về ảnh hưởng của chế độ thực dân đối với văn hoá, chính trị và xã hội Việt Nam thời kỳ đó.
Về mặt văn hoá, tác giả chỉ ra rằng chủ nghĩa thực dân đã có những tác động tiêu cực đến bản sắc văn hoá dân tộc. Người Pháp đã áp đặt văn hoá phương Tây lên dân tộc Việt theo chiến lược “văn minh hóa các dân tộc thuộc địa”. Hệ thống giáo dục phổ thông bị Pháp hoá hoàn toàn, truyền thống văn hoá bản địa bị coi thường và xem nhẹ. Những di sản văn hoá quý báu của dân tộc như chữ Nôm, nghệ thuật truyền thống dần bị mai một.
Đồng thời, người Pháp cũng tuyên truyền văn minh Pháp là tiên tiến hơn văn hoá bản xứ, gây tác động tiêu cực đến lòng tự hào dân tộc. Một bộ phận trí thức Việt Nam cũng bị cuốn theo văn hoá phương Tây, coi thường giá trị truyền thống. Tuy nhiên, đây chỉ là mặt tiêu cực của chủ nghĩa thực dân, bề nổi của nó. Bên dưới là sự đề kháng mạnh mẽ của văn hoá bản địa.
Về mặt chính trị, cuốn sách phân tích kỹ lưỡng về các chiến lược cai trị thuộc địa của người Pháp tại Việt Nam. Theo đó, người Pháp đã áp đặt chế độ độc tài toàn trị, bãi bỏ mọi thể chế chính trị truyền thống của dân tộc. Việt Nam trở thành một nước bị chi phối hoàn toàn bởi chính quyền thực dân, mọi quyền hành đều nằm trong tay Toàn quyền Pháp.
Người dân mất dần quyền làm chủ đất nước, bị bóc lột nặng nề về kinh tế, chính trị. Tuy nhiên, tác giả cũng chỉ ra rằng dù bị áp bức đàn áp khốc liệt, tinh thần yêu nước, ý chí độc lập dân tộc vẫn luôn là một lực lượng mạnh mẽ chống đỡ chủ nghĩa thực dân. Nhiều phong trào đấu tranh chính trị đã nổi lên đòi quyền lợi và độc lập dân tộc.
Nhìn chung, cuốn sách đã phác họa một cách toàn diện, khoa học về ảnh hưởng thực sự của chủ nghĩa thực dân Pháp đối với Việt Nam thông qua hai khía cạnh then chốt là văn hoá và chính trị. Đồng thời, tác giả cũng chỉ ra những mặt tích cực, tiềm ẩn của nó đối với sự phát triển của đất nước sau này. Cuốn sách góp phần làm sáng tỏ thực chất của chủ nghĩa thực dân, phản bác những quan điểm sai lệch, huyền thoại hoá về giai đoạn lịch sử này.
Chủ Nghĩa Thực Dân Pháp Ở Việt Nam – Thực Chất và Huyền Thoại quyển 1: Văn Hoá và Chính Trị của tác giả Nguyễn Văn Trung.
