“Luận Về Xã Hội Học Nguyên Thủy” của Robert Lowie là một công trình nghiên cứu đồ sộ, khai phá thế giới xã hội loài người thuở sơ khai. Cuốn sách không chỉ đơn thuần cung cấp một cái nhìn tổng quan về xã hội nguyên thủy, mà còn đi sâu phân tích những yếu tố văn hóa, kinh tế và xã hội đan xen, ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển của các cộng đồng người đầu tiên. Lowie dẫn dắt người đọc qua một hành trình xuyên suốt quá trình phát triển của nhân loại, từ những nhóm người sống bầy đàn cho đến sự hình thành phức tạp của thị tộc và bộ lạc. Ông khẳng định rằng sự chuyển mình này không chỉ là kết quả của tiến hóa sinh học thuần túy, mà còn phản ánh những thay đổi sâu sắc trong cách thức tổ chức xã hội và kinh tế.
Tác phẩm tỉ mỉ phân tích cấu trúc của các cộng đồng nguyên thủy, làm sáng tỏ vai trò của gia đình, dòng tộc và mối quan hệ giữa các cá nhân trong thị tộc. Sự phân chia lao động theo giới tính và vai trò của từng cá nhân trong cộng đồng cũng được Lowie xem xét kỹ lưỡng, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về dynamics xã hội thời kỳ này. Bên cạnh cấu trúc xã hội, Lowie cũng dành sự quan tâm đặc biệt đến đời sống tinh thần phong phú của con người nguyên thủy. Ông khám phá các khía cạnh văn hóa như tín ngưỡng, nghệ thuật và phong tục tập quán, đồng thời khẳng định vai trò quan trọng của những yếu tố này trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa và tạo ra sự gắn kết trong cộng đồng.
Không chỉ dừng lại ở đời sống tinh thần và xã hội, Lowie còn phân tích cách thức người nguyên thủy kiếm sống, từ săn bắn, hái lượm đến những bước đầu của trồng trọt. Mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên và cách họ thích nghi để tồn tại trong môi trường khắc nghiệt cũng được tác giả làm rõ, vẽ nên một bức tranh toàn cảnh về cuộc sống của người nguyên thủy. Robert Lowie (1883-1957), một trong những nhà nhân học lỗi lạc của Mỹ, đã dành cả cuộc đời nghiên cứu các bộ lạc thổ dân da đỏ ở châu Mỹ, từ đó rút ra những kết luận có giá trị về xã hội nguyên thủy nói chung. Tác phẩm “Luận Về Xã Hội Học Nguyên Thủy” được xem là một trong những đóng góp quan trọng nhất của ông cho lĩnh vực nhân học, bên cạnh các công trình nổi tiếng khác như “Văn hóa và Dân tộc học”, “Đời sống Xã hội của Người Da đỏ Crow”.
Trong cuốn sách này, Lowie thể hiện quan điểm chức năng luận của mình, đồng thời phê phán trường phái Morgan, đặc biệt là những người theo đuổi cực đoan học thuyết của Morgan, chứ không phải bản thân nhà bác học này. Ông chủ trương kết hợp cả hai cách giải thích, sử tính và chức năng luận, để phân tích các trường hợp cụ thể, tạo nên một phương pháp luận dung hòa và hiệu quả. “Luận Về Xã Hội Học Nguyên Thủy” không chỉ phong phú về tư liệu mà còn thể hiện sự uyên bác trong phương pháp nghiên cứu, đồng thời bộc lộ rõ quan điểm riêng của tác giả. Lowie không nhìn nhận lịch sử nhân loại như một quá trình phát triển đơn tuyến, mà là một diễn trình đa tuyến với những khúc quanh, thụt lùi và chồng chéo phức tạp, phản ánh một cái nhìn sâu sắc và đa chiều về lịch sử loài người.
