Thế giới hậu Chiến tranh Lạnh đã chứng kiến những biến đổi địa chính trị sâu sắc, không còn bị chi phối bởi sự đối đầu ý thức hệ giữa hai cực. Samuel P. Huntington, trong tác phẩm kinh điển “Sự Va Chạm Giữa Các Nền Văn Minh”, đã tiên phong nhận định rằng xung đột trong tương lai sẽ bắt nguồn từ sự khác biệt văn hóa, tôn giáo và giá trị giữa các nền văn minh. Cuốn sách mang đến một lăng kính mới mẻ và đầy thách thức để hiểu về trật tự thế giới đang hình thành.
Huntington lập luận rằng bản sắc văn minh, được định hình bởi lịch sử, ngôn ngữ, tôn giáo và truyền thống, sẽ đóng vai trò chủ đạo trong quan hệ quốc tế. Ông phân chia thế giới thành tám nền văn minh lớn: Tây phương, Chính thống giáo, Hồi giáo, Ấn Độ, Trung Hoa, Nhật Bản, Latin Mỹ và châu Phi. Mỗi nền văn minh mang trong mình một hệ giá trị riêng biệt, và chính sự khác biệt này tiềm ẩn nguy cơ xung đột khi các nền văn minh giao thoa và tương tác.
Tác giả dự báo rằng những cuộc xung đột khốc liệt nhất sẽ xảy ra giữa Văn minh Hồi giáo và Văn minh Tây phương do sự khác biệt sâu sắc về giá trị tôn giáo, chính trị và xã hội. Cuộc xung đột Israel-Palestine, theo Huntington, chỉ là một biểu hiện bề nổi của mâu thuẫn căn bản giữa hai nền văn minh này. Ông cũng nhấn mạnh rằng sự cạnh tranh quyền lực giữa các siêu cường như Mỹ, Trung Quốc và Ấn Độ sẽ mang màu sắc của sự đối đầu giữa các nền văn minh mà họ đại diện. Cuộc đua giữa Mỹ và Trung Quốc, đặc biệt, được dự đoán sẽ là cuộc đối đầu giữa Văn minh Tây phương và Văn minh Trung Hoa.
“Sự Va Chạm Giữa Các Nền Văn Minh” không chỉ đơn thuần là một phân tích về tình hình thế giới hậu Chiến tranh Lạnh, mà còn là một lời cảnh tỉnh về tác động sâu rộng của văn hóa và tôn giáo lên quan hệ quốc tế. Huntington đã chính xác khi dự báo rằng các cuộc xung đột trong tương lai sẽ không chỉ xuất phát từ mâu thuẫn chính trị mà còn bị chi phối bởi những yếu tố văn hóa và tôn giáo. Cuốn sách cung cấp một khung lý thuyết sâu sắc để giải mã những biến động địa chính trị phức tạp và dự báo xu hướng phát triển của thế giới, mời gọi độc giả khám phá và suy ngẫm về tương lai của thế giới đa văn minh.
