“Diệt Vong”, kiệt tác cuối cùng và cũng là tác phẩm đen tối nhất của Thomas Bernhard, xoáy sâu vào nội tâm đầy giằng xé của Franz-Josef Murau, một trí thức lạc lõng giữa gia đình quý tộc lâu đời tại Áo. Murau là hiện thân của sự mâu thuẫn: ám ảnh bởi bản thân, căm ghét gia đình, chán chường tôn giáo, yêu đất nước nhưng lại khinh miệt nhà nước. Xuyên suốt tác phẩm, Murau phơi bày một xã hội giả tạo, đồi bại và mục ruỗng, đồng thời bóc tách những góc khuất trong tâm hồn mình, vị trí của bản thân giữa dòng chảy cá nhân và dưới ánh nhìn của xã hội. Qua đó, Bernhard khơi gợi những suy tư sâu sắc về sự tồn tại của cái tôi trong ý thức và sự hiện hữu của chúng ta trong mắt người khác.
Tin dữ về cái chết của cha mẹ và anh trai trong một tai nạn xe hơi bất ngờ ập đến, kéo theo đó là gánh nặng thừa kế lâu đài, đất đai và tài sản của dòng họ. Hành động viết, cụ thể là một cuốn độc thoại đồ sộ gần 500 trang, trở thành lối thoát cho Murau khỏi áp lực của số phận. Cuốn sách như một lời giải đáp cho câu hỏi day dứt: “Làm thế nào để thoát khỏi mớ bòng bong thừa kế tự nhiên như vậy?”.
Hành trình viết lách của Murau đồng thời là hành trình phơi bày toàn bộ nỗi oán hận chất chứa bấy lâu đối với gia đình, họ hàng, đất nước và quá khứ phát xít của nước Áo. Không chỉ dừng lại ở phạm vi gia đình, Murau còn mở rộng lăng kính phê phán ra toàn bộ xã hội, từ giới trí thức đến tầng lớp lao động, từ những kẻ thợ săn đến người hầu gái. Tất cả đều không thoát khỏi ánh nhìn sắc bén và phán xét của ông, như một nỗ lực cuối cùng nhằm chối bỏ di sản thừa kế.
Chủ đề ám ảnh đòi hỏi một hình thức thể hiện tương xứng. Thomas Bernhard, trong cuộc đấu tranh để khắc họa ý thức hành động, đã tạo ra sự hòa quyện tinh tế giữa cấu trúc và ý tưởng. “Diệt Vong” hiện lên như một dòng chảy độc thoại liên tục, một cuốn sách dày hơn 500 trang chỉ được chia thành hai phần. Những dòng chữ tuôn chảy không ngắt quãng, không khoảng trống, câu văn kéo dài miên man, chuyển đổi liên tục giữa các chủ thể mà không hề tạm dừng, tạo nên một sức hút kỳ lạ. Tác phẩm như một cơn lốc cuốn người đọc vào những cung bậc cảm xúc mãnh liệt, từ trầm tư đến cuồng loạn.
Phong cách phóng túng và cường điệu, kết hợp với lối kể chuyện tinh tế và tri kiến sâu sắc, cùng với việc sử dụng tài tình thủ pháp độc thoại nội tâm đã đưa Thomas Bernhard trở thành một trong những cây bút vĩ đại nhất của văn học Đức ngữ hậu Thế chiến thứ hai. “Diệt Vong” không chỉ là một tầm cao mới trong sự nghiệp sáng tác của Bernhard mà còn là một tác phẩm đầy sức sống, vừa điên cuồng vừa tàn bạo, vừa kỳ quái vừa phức tạp.
Thomas Bernhard, một nhà văn, nhà thơ và nhà viết kịch người Áo, đã để lại dấu ấn đậm nét trong văn học Đức ngữ hậu chiến. Dù được quốc tế ca ngợi, ông lại thường xuyên đối mặt với chỉ trích tại quê nhà, bị xem là kẻ “vạch áo cho người xem lưng”. Với bản tính thẳng thắn và sắc bén, Bernhard không ngại phê phán những khiếm khuyết của quê hương, đặc biệt là quá khứ liên quan đến thời kỳ Quốc xã. Tác phẩm của ông, với những cái nhìn sâu sắc và phê phán về xã hội, văn hóa và lịch sử Áo, đã gây ra nhiều tranh cãi nhưng đồng thời cũng khẳng định sức mạnh và tầm ảnh hưởng không thể phủ nhận của một trong những nhà văn xuất sắc nhất của thế hệ hậu chiến.
