“Hồ Sơ Quyền Lực Gorbachev” của Marin McCauley, xuất bản lần đầu năm 2000, là một tác phẩm nghiên cứu sâu sắc về cuộc đời chính trị và sự nghiệp cải cách đầy biến động của Mikhail Gorbachev, vị Tổng bí thư cuối cùng của Đảng Cộng sản Liên Xô. Cuốn sách dẫn dắt người đọc qua hành trình từ những năm đầu sự nghiệp của Gorbachev cho đến thời khắc lịch sử khi ông từ chức Tổng thống Liên bang Nga năm 1991, một giai đoạn then chốt đánh dấu sự kết thúc của một siêu cường.
McCauley vẽ nên bức tranh toàn cảnh về bối cảnh Liên Xô suy yếu vào cuối thập kỷ 1980, đồng thời làm sáng tỏ những thành công và thất bại của Gorbachev trong nỗ lực chèo lái đất nước vượt qua khủng hoảng. Tác phẩm tập trung phân tích quá trình Gorbachev lên nắm quyền từ năm 1985, triển khai hai chính sách cải cách mang tính bước ngoặt là Perestroika (cải tổ kinh tế) và Glasnost (công khai hóa), cùng những thách thức cam go mà ông phải đối mặt từ phe bảo thủ cứng rắn trong nội bộ Đảng Cộng sản.
Điểm nhấn của cuốn sách nằm ở việc phân tích tư tưởng chính trị và tầm nhìn cải cách táo bạo của Gorbachev. Nhận thức sâu sắc về sự cần thiết phải “thay máu” cho một nền kinh tế trì trệ và một chế độ chính trị độc đoán, Gorbachev đã mạnh dạn đề xuất các biện pháp cải cách mạnh mẽ, hướng tới dân chủ hóa và minh bạch hóa. Tuy nhiên, con đường cải cách của ông không trải đầy hoa hồng, mà vấp phải sự chống đối quyết liệt từ những người bảo vệ hệ thống cũ.
“Hồ Sơ Quyền Lực Gorbachev” cung cấp cho độc giả cái nhìn chi tiết về những sự kiện chính trị trọng đại đã làm rung chuyển thế giới, từ Đại hội Đảng Cộng sản Liên Xô lần thứ 27 năm 1985, cuộc khủng hoảng kinh tế giai đoạn 1988-1989, cho đến sự sụp đổ của khối Đông Âu và đỉnh điểm là sự tan rã của Liên Xô năm 1991. Tác giả cũng tỉ mỉ phân tích các yếu tố trong nước và quốc tế tác động đến tiến trình cải cách của Gorbachev, giúp người đọc hiểu rõ hơn về bức tranh địa chính trị phức tạp thời bấy giờ.
Giá trị của cuốn sách được nâng cao nhờ việc sử dụng phong phú các tư liệu lịch sử quý giá, bao gồm các bài phát biểu, diễn văn của Gorbachev, tài liệu nội bộ Đảng Cộng sản Liên Xô, và cả các báo cáo tình báo của Mỹ về tình hình Liên Xô dưới thời Gorbachev. Sự kết hợp này mang đến cho người đọc một cái nhìn đa chiều và sâu sắc về con người và sự nghiệp của một trong những nhân vật chính trị có ảnh hưởng nhất thế kỷ 20.
Mặc dù là một công trình nghiên cứu đáng kể, cuốn sách vẫn còn một số hạn chế. Tác giả chưa đánh giá đầy đủ tác động lâu dài của các chính sách cải cách đối với xã hội Liên Xô hậu Gorbachev, đặc biệt là trong giai đoạn chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường đầy khó khăn ở Nga và các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ trong những năm 1990. Một điểm nữa cần lưu ý là việc phân tích về những sai lầm trong chính sách và chiến lược của Gorbachev, những yếu tố góp phần dẫn đến sự tan rã của Liên bang Xô viết, chưa được đào sâu triệt để.
Tuy vậy, với khối lượng thông tin phong phú và phân tích sắc bén, “Hồ Sơ Quyền Lực Gorbachev” của Marin McCauley vẫn là một tác phẩm đáng đọc cho bất kỳ ai quan tâm đến lịch sử Liên Xô, Chiến tranh Lạnh, và vai trò của cá nhân trong việc định hình dòng chảy lịch sử. Cuốn sách mang đến cho chúng ta cơ hội nhìn lại một giai đoạn lịch sử đầy biến động qua lăng kính của một nhà lãnh đạo đầy tham vọng, người đã dám ước mơ thay đổi thế giới, nhưng cuối cùng lại chứng kiến đế chế của mình sụp đổ. Mời bạn đón đọc.