“Liêu Trai Chí Dị” của Bồ Tùng Linh, một tác phẩm kinh điển của văn học Trung Hoa thời Thanh, đã vượt qua ranh giới thời gian và không gian để chạm đến trái tim của hàng triệu độc giả. Sức hút của nó không chỉ nằm ở giá trị văn học thuần túy mà còn ở khả năng phản ánh những băn khoăn muôn thuở của con người về cuộc sống, tình yêu, công lý và cả những điều bí ẩn.
Tác phẩm là một bức tranh sống động về xã hội Trung Hoa thế kỷ 17, được khắc họa qua lăng kính của 431 câu chuyện kỳ ảo, xen lẫn yếu tố ma quỷ, thần tiên và cả những lát cắt hiện thực trần trụi. Bồ Tùng Linh, với ngòi bút tài hoa, đã thổi hồn vào từng nhân vật, từ những yêu tinh ma mị đến những con người bình thường với đầy đủ hỉ, nộ, ái, ố. Câu chữ tinh tế, sáng tạo và lôi cuốn của ông đưa người đọc vào một thế giới đầy màu sắc, nơi ranh giới giữa thực và ảo trở nên mong manh.
Văn bản “Liêu Trai Chí Dị” đã trải qua nhiều thăng trầm lịch sử, với nhiều phiên bản khác nhau. Ban đầu, tác phẩm được biết đến qua bản sao “Chú Tuyết Trai” của Trương Hy Kiệt gồm 12 quyển, 488 câu chuyện. Sau đó, bản in sớm nhất xuất hiện vào năm 1766 thời Càn Long, gồm 16 quyển với hơn 400 câu chuyện. Sự khác biệt về số lượng quyển và câu chuyện giữa các phiên bản, bao gồm cả bản viết tay của tác giả được phát hiện sau năm 1949, đã tạo nên những cuộc tranh luận thú vị trong giới nghiên cứu. Bản “Hội hiệu hội chú hội bình” của Trương Hữu Hạc, xuất bản năm 1978, được xem là bản hoàn chỉnh nhất hiện nay, bao gồm cả 431 truyện trong Liêu Trai Chí Dị và 68 truyện trong Liêu Trai Chí Dị Thập Di.
Xuyên suốt các câu chuyện, Bồ Tùng Linh không chỉ khắc họa thế giới tâm linh huyền bí mà còn lên án mạnh mẽ những bất công xã hội, sự tha hóa của quan lại, và phê phán chế độ khoa cử cùng những lễ giáo hà khắc. Đồng thời, ông cũng ca ngợi tình yêu chân thành, lòng tốt và sự chính nghĩa. Tuy nhiên, tác phẩm cũng phản ánh một số quan niệm mê tín và luân lý phong kiến đặc trưng của thời đại.
“Liêu Trai Chí Dị” không chỉ đơn thuần là một tập truyện ma quỷ, mà còn là một tác phẩm văn học mang đậm tính nhân văn, phản ánh xã hội và con người một cách sâu sắc. Việc so sánh sáu định nghĩa về “Liêu Trai Chí Dị” từ sáu cuốn từ điển Trung Hoa khác nhau cho thấy sự đa dạng trong cách tiếp cận và đánh giá tác phẩm. Dù mỗi cuốn từ điển có góc nhìn riêng, nhưng tất cả đều tập trung vào bốn yếu tố chính: văn bản, nội dung, ý nghĩa và nghệ thuật, khẳng định giá trị trường tồn của kiệt tác này trong kho tàng văn học thế giới.
Việc đối chiếu giữa các phiên bản khác nhau, đặc biệt là giữa bản 12 quyển và bản 16 quyển, cũng là một công việc thú vị cho những ai yêu thích nghiên cứu văn học. Một số truyện xuất hiện với tên gọi khác nhau, một số lại không được tìm thấy trong cả hai phiên bản, càng làm tăng thêm sự phong phú và bí ẩn cho “Liêu Trai Chí Dị”. Tất cả những yếu tố này góp phần tạo nên sức hút đặc biệt, khiến “Liêu Trai Chí Dị” trở thành một tác phẩm kinh điển, xứng đáng được khám phá và thưởng thức qua nhiều thế hệ.