William Bynum, trong cuốn sách “Lược Sử Khoa Học” xuất bản lần đầu năm 2008, đã vẽ nên một bức tranh toàn cảnh về hành trình phát triển của khoa học, từ những nền móng sơ khai thời cổ đại đến những đỉnh cao chói lọi của thời hiện đại. Tác phẩm tiếp cận lịch sử khoa học một cách có hệ thống và logic, giúp độc giả, dù có nền tảng kiến thức nào, cũng có thể dễ dàng nắm bắt được những khái niệm cơ bản và những bước tiến quan trọng của khoa học qua từng thời kỳ.
Bynum khởi đầu bằng việc xác định bản chất của khoa học, phân biệt rõ ràng ranh giới giữa khoa học với triết học, tôn giáo và kỹ thuật. Ông định nghĩa khoa học là một hệ thống kiến thức được xây dựng dựa trên quan sát và thực nghiệm có hệ thống, tuân thủ phương pháp luận khoa học và có khả năng kiểm chứng. Khoa học khác với triết học ở chỗ nó không chỉ dừng lại ở suy luận thuần túy mà đòi hỏi bằng chứng thực nghiệm. Nó khác với tôn giáo ở nền tảng lý luận và chứng cứ, thay vì niềm tin. Và cuối cùng, khoa học khác với kỹ thuật ở chỗ nó không chỉ áp dụng kiến thức hiện có mà còn không ngừng khám phá và kiến tạo tri thức mới.
Hành trình lịch sử khoa học được Bynum lần lượt tái hiện qua các thời kỳ then chốt. Từ khoa học cổ đại, với những thành tựu ban đầu của các nền văn minh Ai Cập, Hy Lạp, La Mã, Ấn Độ và Trung Hoa, nơi những ngành khoa học tự nhiên như thiên văn học, toán học và y học bắt đầu hình thành, dù còn thiếu một phương pháp luận nghiêm ngặt. Đến khoa học Trung cổ, giai đoạn chứng kiến sự phát triển của khoa học Hồi giáo và khoa học phương Tây dưới ảnh hưởng của Giáo hội Công giáo, tập trung vào thiên văn học, y học, toán học và triết học tự nhiên, nhưng lại bị hạn chế bởi những giáo điều tôn giáo.
Bước ngoặt lớn nhất trong lịch sử khoa học chính là cuộc Cách mạng Khoa học, bắt đầu từ thế kỷ 16. Sự ra đời của phương pháp khoa học hiện đại và quan điểm duy vật về vũ trụ đã mở ra một kỷ nguyên mới. Những tên tuổi lừng lẫy như Copernicus, Kepler, Galileo và Newton đã đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển bùng nổ của khoa học hiện đại.
Kỷ nguyên khoa học hiện đại, bắt đầu từ thế kỷ 18, chứng kiến sự phát triển vượt bậc của các ngành khoa học tự nhiên và kỹ thuật, đỉnh cao là Cách mạng Công nghiệp. Vật lý, hóa học, sinh học và vô số lĩnh vực mới khác ra đời và không ngừng phát triển. Đến nay, khoa học hiện đại đã đạt đến những đỉnh cao mới với sự xuất hiện của công nghệ thông tin, ngôn ngữ học, tâm lý học và xã hội học, mở ra những chân trời tri thức vô tận. “Lược Sử Khoa Học” của William Bynum, bản dịch của Đức Long, là một nguồn tư liệu quý giá cho bất kỳ ai muốn khám phá hành trình kỳ diệu này. Hãy tìm đọc cuốn sách để hiểu rõ hơn về lịch sử và bản chất của khoa học.
