“Mười Hai Người Lập Ra Nước Nhật” của Sakaiya Tai Chi, xuất bản lần đầu năm 1969, là một tác phẩm kinh điển khám phá hành trình hiện đại hóa đầy biến động của Nhật Bản qua lăng kính của 12 nhân vật xuất chúng. Cuốn sách không chỉ đơn thuần liệt kê tiểu sử mà còn phân tích sâu sắc vai trò then chốt của những nhà lãnh đạo, trí thức và nhà cải cách trong việc định hình nên nước Nhật hiện đại mà chúng ta biết đến ngày nay. Từ những cuộc đấu tranh quyền lực đến những chuyển biến tư tưởng, tác phẩm vẽ nên một bức tranh toàn cảnh về xã hội Nhật Bản trong thế kỷ 19, một giai đoạn chuyển giao mang tính bước ngoặt.
Hành trình này bắt đầu với Tokugawa Ieyasu (1543-1616), người sáng lập Mạc phủ Tokugawa. Ông là kiến trúc sư của một kỷ nguyên hòa bình và ổn định kéo dài hơn 250 năm, đặt nền móng cho sự thịnh vượng của thời kỳ Edo. Tuy nhiên, chính sách bế quan tỏa cảng của ông cũng vô tình kìm hãm sự phát triển của Nhật Bản, khiến đất nước tụt hậu so với thế giới.
Đến Tokugawa Yoshinobu (1837-1913), vị tướng quân cuối cùng của Mạc phủ, chúng ta chứng kiến một bước ngoặt lịch sử. Nhận thức rõ sự lỗi thời của chế độ phong kiến, ông đã chủ động trao trả quyền lực cho Thiên hoàng Minh Trị vào năm 1867, mở đường cho cuộc Duy Tân Minh Trị, một cuộc cách mạng hòa bình nhưng không kém phần sâu sắc.
Saigo Takamori (1827-1877), một samurai trung thành và dũng cảm, nổi lên như một nhân vật then chốt trong phong trào Duy Tân. Ông lãnh đạo quân đội triều đình đánh bại Mạc phủ Tokugawa, thống nhất đất nước dưới ngọn cờ của Thiên hoàng. Tuy nhiên, những bất đồng về chính sách sau này đã dẫn đến cuộc nổi dậy Satsuma bi tráng, nơi Saigo Takamori trở thành biểu tượng của lòng trung thành và tinh thần võ sĩ đạo.
Fukuzawa Yukichi (1835-1901), một nhà giáo dục và tư tưởng có tầm nhìn xa trông rộng, đã thổi luồng gió mới vào xã hội Nhật Bản bằng tri thức phương Tây. Qua những chuyến du học và các tác phẩm như “Văn minh phương Đông, văn minh phương Tây”, ông đã khơi dậy tinh thần học hỏi, thúc đẩy sự tiếp nhận khoa học kỹ thuật, đặt nền móng cho tinh thần dân tộc Nhật Bản hiện đại.
Ito Hirobumi (1841-1909), một chính khách tài ba, đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng nền tảng chính trị hiện đại cho Nhật Bản. Ông là người soạn thảo Hiến pháp Minh Trị, thiết lập hệ thống nghị viện, và mở rộng ảnh hưởng của Nhật Bản ra khu vực Đông Á.
Sakaiya Tai Chi đã khéo léo kết nối những câu chuyện cá nhân đầy kịch tính này với dòng chảy lịch sử rộng lớn, tạo nên một tác phẩm hấp dẫn và giàu tính khai sáng. “Mười Hai Người Lập Ra Nước Nhật” không chỉ là một cuốn sách lịch sử mà còn là một bài học quý giá về lãnh đạo, đổi mới và bản sắc dân tộc. Mời bạn đọc tìm hiểu thêm về cuốn sách này qua bản dịch của Đặng Lương Mỗ.
