“Tên Kẻ Cắp Và Những Con Chó” của Naguib Mahfouz, một tác phẩm kinh điển của văn học Ai Cập ra đời năm 1961, khắc họa bức tranh xã hội Cairo trước và sau Chiến tranh Ai Cập – Israel qua số phận bi kịch của Said Mahrane. Sau thời gian bị giam giữ, Said trở về với niềm tin mãnh liệt vào công lý và Thượng đế, nhưng lại phải đối mặt với sự phản bội tàn nhẫn từ chính những người thân cận nhất. Aliebe, người bạn từng được Said giúp đỡ, nay lại vu oan giá họa và cướp mất vợ anh. Raouf Sluane, người Said từng kính trọng, giờ đây hiện nguyên hình là một kẻ đạo đức giả đáng khinh.
Sự phản bội này đẩy Said vào vòng xoáy tuyệt vọng và khát khao trả thù. Hành trình của anh ta trở thành cuộc rượt đuổi nghẹt thở dưới màn đêm Cairo, bị săn đuổi bởi những “con chó” – cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Tuy nhiên, nỗi đau lớn nhất không đến từ sự truy đuổi của cảnh sát, mà từ chính sự ruồng bỏ của con gái, người không thể chấp nhận con người anh hiện tại. Bi kịch lên đến đỉnh điểm khi những kẻ phản bội không bị trừng phạt, khiến cuộc sống của Said trở nên hoàn toàn vô nghĩa.
Bên cạnh yếu tố trinh thám lôi cuốn, “Tên Kẻ Cắp Và Những Con Chó” còn chạm đến những tầng sâu tâm lý nhân vật. Mahfouz tài tình lột tả suy nghĩ, động cơ và những chuyển biến nội tâm đầy giằng xé của từng nhân vật, đặt ra câu hỏi day dứt: Ai mới thực sự là “kẻ cắp” trong câu chuyện này? Liệu Said, người bị dồn đến bước đường cùng, hay chính những kẻ phản bội đội lốt người lương thiện? Thậm chí, những “con chó” săn đuổi Said, cả theo nghĩa đen lẫn nghĩa bóng, liệu có còn thấp hèn hơn cả loài vật? Giữa những gam màu u tối của sự phản bội và tuyệt vọng, mối tình giữa Said và Noar, cô gái điếm, trong một ngôi nhà bên cạnh những nấm mồ, lại hiện lên như một điểm sáng đẹp đẽ và kỳ lạ, càng làm nổi bật bi kịch của nhân vật chính.
“Tên Kẻ Cắp Và Những Con Chó” không chỉ là câu chuyện về một cá nhân, mà còn là bức tranh thu nhỏ về xã hội Ai Cập đương thời, với những mâu thuẫn, toan tính và cạm bẫy chực chờ nhấn chìm con người. Tác phẩm đã góp phần đưa Naguib Mahfouz trở thành nhà văn Ai Cập đầu tiên nhận giải Nobel Văn học năm 1988, ghi nhận những đóng góp của ông trong việc phản ánh hiện thực xã hội và thức tỉnh nhận thức cộng đồng. Được viết bằng tiếng Ả Rập năm 1961, tác phẩm sau đó được dịch sang tiếng Pháp và chuyển thể thành phim vào năm 1985, tiếp tục lan tỏa sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến độc giả toàn cầu. Sinh năm 1911 trong một gia đình viên chức nhỏ ở Cairo, Mahfouz khởi đầu sự nghiệp văn chương với những tác phẩm mang màu sắc lịch sử, trước khi chuyển sang phản ánh đời sống hiện đại của tầng lớp bình dân. Bộ Ba Cairo là một trong những tác phẩm tiêu biểu cho phong cách viết sắc sảo, giàu tính hiện thực của ông. Dù từng bị cấm xuất bản một tác phẩm vì bị coi là phạm thượng, Mahfouz vẫn kiên trì sáng tác, để lại di sản văn học đồ sộ với những tác phẩm ngắn gọn, súc tích, thể hiện sự quan tâm sâu sắc đến số phận con người và bản sắc văn hóa dân tộc.
