Cuốn sách “Thế Lực Khách Trú Và Vấn Đề Di Dân Vào Nam Kỳ” của tác giả Đào Trinh Nhất, xuất bản lần đầu năm 1924, là một nghiên cứu sâu sắc về bối cảnh kinh tế – xã hội đầy biến động của Nam Kỳ đầu thế kỷ 20. Tác phẩm đào sâu vào sự trỗi dậy của cộng đồng Hoa kiều, hay còn gọi là “Chú Khách”, và ảnh hưởng đáng kể của họ lên nền kinh tế địa phương. Từ hoạt động thương mại, nông nghiệp, ngư nghiệp đến cả những góc khuất của xã hội, sự hiện diện của người Hoa đã tạo nên một bức tranh đa chiều, phức tạp. Họ không chỉ tham gia vào các ngành nghề chân tay mà còn tích cực xây dựng mạng lưới kinh tế, xã hội thông qua việc thành lập bang hội, kết hôn với người bản địa và tích lũy tư bản.
Sự phát triển nhanh chóng của cộng đồng Hoa kiều, được ví như “tằm ăn rỗi”, dẫn đến việc họ nắm giữ phần lớn thị phần kinh tế Nam Kỳ, đẩy người Việt vào tình thế khó khăn ngay trên chính mảnh đất quê hương. Tình trạng này đã châm ngòi cho làn sóng bài Hoa lan rộng khắp cả nước, bắt đầu từ Sài Gòn vào những năm đầu thế kỷ trước. Trước thực trạng đó, tác giả Đào Trinh Nhất đã đưa ra một giải pháp mang tính chiến lược: di dân vào Nam Kỳ và phát triển kinh tế. Đây được xem là một biện pháp then chốt để khôi phục nền kinh tế bản địa và tạo dựng sức mạnh tập thể của ba miền Bắc – Trung – Nam trong việc đối phó với sự lấn lướt của thế lực Hoa kiều.
Khi ra mắt công chúng, “Thế Lực Khách Trú Và Vấn Đề Di Dân Vào Nam Kỳ” đã tạo nên một cơn sốt thực sự, trở thành một trong những cuốn sách bán chạy nhất thời bấy giờ và thu hút sự chú ý của đông đảo độc giả. Tác phẩm không chỉ là một bản ghi chép lịch sử quý giá mà còn là một lời cảnh tỉnh về tầm quan trọng của việc bảo vệ và phát triển kinh tế nội địa. Bản điện tử hiện có, được chia sẻ bởi nhà sưu tầm Đoàn Lê Giang, tuy chưa hoàn hảo nhưng vẫn mang giá trị nghiên cứu to lớn. Đây là một nguồn tư liệu quan trọng dành cho những ai quan tâm đến lịch sử di dân, kinh tế và xã hội Việt Nam thời kỳ đầu thế kỷ 20. Hy vọng trong tương lai, bản điện tử này sẽ được chỉnh sửa và hoàn thiện hơn nữa để phục vụ tốt hơn nhu cầu nghiên cứu của cộng đồng.
