“12 Hoàng Đế La Mã” của Caius Suetonius Tranquillus là một tác phẩm kinh điển về tiểu sử, mang đến cho độc giả cái nhìn sâu sắc về cuộc sống và triều đại của mười hai hoàng đế đầu tiên của đế chế La Mã, từ Julius Caesar đến Domitian. Suetonius, một sử gia La Mã sống vào cuối thế kỷ 1 và đầu thế kỷ 2 sau Công nguyên, đã tận dụng vị trí thư ký của hoàng đế Hadrian và khả năng tiếp cận kho lưu trữ hoàng gia để tạo nên một bức tranh sống động, chân thực, đôi khi đầy tai tiếng về những nhân vật quyền lực nhất thời đại.
Không giống như một cuốn sách lịch sử truyền thống, tác phẩm của Suetonius tập trung vào khía cạnh cá nhân của mỗi hoàng đế. Ông phác họa chân dung họ thông qua những giai thoại, thói quen, sở thích, điểm mạnh, điểm yếu, thậm chí cả những tật xấu và bê bối, thay vì tập trung vào các sự kiện chính trị hay quân sự. Chính cách tiếp cận độc đáo này đã tạo nên sức hấp dẫn bền bỉ cho “12 Hoàng Đế La Mã” qua nhiều thế kỷ. Độc giả sẽ được khám phá những khía cạnh đa chiều của các hoàng đế, từ sự anh minh của Augustus đến sự tàn bạo của Nero, từ sự thông thái của Vespasian đến sự hoang tưởng của Domitian.
Sức hút của “12 Hoàng Đế La Mã” không chỉ nằm ở nội dung phong phú mà còn ở lối viết sinh động, hấp dẫn. Suetonius kết hợp tài tình giữa sự chính xác của một sử gia với sự lôi cuốn của một người kể chuyện. Ông không ngần ngại ghi lại cả những chi tiết nhỏ nhặt, những câu chuyện đời tư, tạo nên một bức tranh toàn cảnh về cuộc sống trong cung đình La Mã. Chính sự kết hợp hài hòa giữa thông tin lịch sử và yếu tố giải trí đã khiến tác phẩm này trở thành một trong những cuốn sách được yêu thích nhất từ thời cổ đại đến nay.
Kể từ khi ra đời, “12 Hoàng Đế La Mã” đã được tái bản vô số lần và dịch ra nhiều ngôn ngữ trên thế giới, minh chứng cho giá trị trường tồn của tác phẩm. Bản dịch tiếng Anh của Tiến sĩ Alexander Thomson năm 1796, mặc dù có phần rườm rà, vẫn là một trong những phiên bản được đánh giá cao. Các ấn bản sau này đã được hiệu đính và bổ sung để đảm bảo tính chính xác và dễ hiểu cho độc giả hiện đại. Ngoài “12 Hoàng Đế La Mã”, Suetonius còn để lại một số tác phẩm khác, đáng chú ý là “Cuộc đời của những nhà ngữ pháp học, biện giả và nhà thơ xuất chúng”, cung cấp thêm những hiểu biết quý giá về văn học và xã hội La Mã thời bấy giờ. Những tác phẩm này góp phần khẳng định vị trí của Suetonius như một trong những sử gia quan trọng nhất của La Mã cổ đại.
