John Kenneth Galbraith, trong tác phẩm kinh điển “Ác Mộng Đại Khủng Hoảng 1929”, đưa ra một phân tích sâu sắc và toàn diện về một trong những biến cố kinh tế rung chuyển nhất thế kỷ 20. Xuất bản lần đầu năm 1954, cuốn sách đã trở thành tài liệu tham khảo quan trọng cho bất kỳ ai muốn tìm hiểu về nguyên nhân, diễn biến và hậu quả của cuộc Đại Khủng Hoảng bắt đầu từ Hoa Kỳ. Galbraith lập luận rằng cuộc khủng hoảng này không chỉ là một sự kiện kinh tế đơn thuần mà còn là một cú sốc mạnh mẽ đối với hệ thống kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa, để lại những hệ lụy sâu rộng và lâu dài.
Để hiểu rõ bản chất của cuộc khủng hoảng, Galbraith dẫn dắt người đọc quay trở lại bối cảnh kinh tế xã hội của Mỹ và thế giới trước năm 1929. Sau Thế chiến thứ nhất, nền kinh tế Mỹ trải qua một giai đoạn tăng trưởng mạnh mẽ, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghiệp nặng và cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, sự phát triển này lại thiếu cân đối, dẫn đến tình trạng sản xuất thừa và một cuộc suy thoái ngắn vào đầu những năm 1920. Giai đoạn từ 1924 đến 1929 chứng kiến sự hình thành của một bong bóng tài chính, với thị trường chứng khoán và bất động sản tăng trưởng chóng mặt. Galbraith chỉ rõ đây chính là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến sự sụp đổ năm 1929.
Sự tăng giá phi mã của chứng khoán và bất động sản đã tạo ra một cơn sốt đầu cơ, lôi kéo đông đảo công chúng tham gia vào thị trường với hy vọng làm giàu nhanh chóng. Tâm lý đám đông và sự thiếu hiểu biết về rủi ro đã thổi phồng giá trị cổ phiếu lên cao, tạo ra một khoảng cách lớn giữa giá trị thực và giá trị danh nghĩa. Galbraith cũng phê phán vai trò của các ngân hàng thương mại trong việc tiếp lửa cho bong bóng tài chính. Việc các ngân hàng tích cực tham gia phát hành cổ phiếu và cho vay đầu tư chứng khoán mà thiếu cơ chế kiểm soát rủi ro hiệu quả đã góp phần làm gia tăng sự bất ổn định của hệ thống tài chính. Nợ xấu chồng chất và khả năng thanh khoản yếu kém của các ngân hàng đã đặt nền móng cho một cuộc khủng hoảng toàn diện.
Từ giữa tháng 10/1929, thị trường chứng khoán New York bắt đầu lao dốc không phanh. Galbraith tường thuật lại diễn biến sụp đổ của thị trường với những chi tiết sống động, mô tả cảnh tượng bán tháo cổ phiếu hoảng loạn, giá trị cổ phiếu bốc hơi 10-15% mỗi ngày. Ngày 24/10/1929, được biết đến với tên gọi “Thứ Năm Đen Tối”, chứng kiến một cơn bão bán tháo chưa từng có, đẩy thị trường chứng khoán Mỹ vào vực thẳm và mở ra một chương đen tối trong lịch sử kinh tế thế giới. “Ác Mộng Đại Khủng Hoảng 1929” của John Kenneth Galbraith không chỉ là một cuốn sách lịch sử kinh tế mà còn là một lời cảnh tỉnh về những rủi ro của sự phát triển thiếu bền vững và sự cần thiết của việc quản lý kinh tế vĩ mô hiệu quả. Cuốn sách cung cấp cho độc giả một cái nhìn sâu sắc về một trong những thời kỳ biến động nhất của lịch sử hiện đại và những bài học quý giá cho đến ngày nay.
