Stefan Zweig, một trong những nhà văn được yêu thích nhất thế kỷ 20, đã để lại cho hậu thế một di sản văn chương đồ sộ và đầy cảm xúc. Trong số đó, “Ánh Sáng Và Bóng Tối Trên Châu Âu” là một tác phẩm đặc biệt, được hoàn thành chỉ một ngày trước khi ông cùng vợ tự sát vào tháng 2 năm 1942. Cuốn hồi ký không chỉ là câu chuyện cuộc đời của một đại văn hào mà còn là bức tranh toàn cảnh về châu Âu, từ thời hoàng kim cuối thế kỷ 19 đến những năm tháng đen tối của Đức Quốc xã.
“Ánh Sáng Và Bóng Tối Trên Châu Âu” vẽ nên một châu Âu đa chiều, vừa rực rỡ với những thành tựu vĩ đại của nhân loại, vừa chìm trong bóng tối của chiến tranh và sự tàn phá. Zweig, với ngòi bút tinh tế và đầy trắc ẩn, đã tái hiện lịch sử không phải bằng những sự kiện khô khan mà bằng những trải nghiệm sống động, thấm đẫm cảm xúc và khơi gợi nhiều suy tư. Tác phẩm là lời ngợi ca sức sáng tạo và tinh thần nhân văn, đồng thời cũng là lời cảnh tỉnh về những sai lầm, bi kịch mà con người có thể gây ra.
Tác phẩm được đánh giá cao nhờ khả năng khắc họa bức tranh lịch sử sống động, văn phong tinh tế, sâu sắc và góc nhìn nhân văn. Zweig đã thành công trong việc kết nối những sự kiện lịch sử lớn lao với những suy tư về bản chất con người, về số phận và lịch sử. Tuy nhiên, do là tập hợp các bài viết xuyên suốt nhiều năm, cuốn sách có kết cấu khá mở, thiếu sự liên kết chặt chẽ. Bên cạnh đó, những vấn đề lịch sử, chính trị và triết học được đề cập có thể khá nặng nề và khó tiếp cận với một số độc giả.
Stefan Zweig (1881-1942) là một cây bút đa tài người Áo, nổi tiếng với các tác phẩm tiểu thuyết, kịch bản, báo chí và tiểu sử. Ông đạt đến đỉnh cao sự nghiệp vào những năm 1920 và 1930, trở thành một trong những nhà văn được dịch nhiều nhất thế giới. “Ánh Sáng Và Bóng Tối Trên Châu Âu” là một trong những di sản cuối cùng mà ông để lại, một tác phẩm xứng đáng được khám phá bởi những ai quan tâm đến lịch sử, văn hóa và con người châu Âu.
Trong phần mở đầu của cuốn hồi ký, Zweig chia sẻ về lý do ông viết, không phải để kể về bản thân mà để làm chứng cho một thế hệ bị cuốn vào vòng xoáy biến động của lịch sử. Ông tự nhận mình chỉ là một cá nhân bình thường giữa hàng triệu người bị ảnh hưởng bởi những cơn địa chấn của thời đại. Sinh ra trong một đế chế đã biến mất, lớn lên ở Vienna rồi phải rời bỏ như một kẻ tội phạm, chứng kiến tác phẩm bị đốt cháy, Zweig cảm thấy mình không còn thuộc về bất cứ nơi đâu. Ông đã chứng kiến hai cuộc chiến tranh thế giới, trải qua những thăng trầm của tự do và tù túng, giàu sang và nghèo khó. Từ đỉnh cao của văn minh đến vực sâu của barbarism, Zweig đã trải nghiệm tất cả những biến động dữ dội nhất của thời đại.
Zweig tự hỏi “cuộc đời nào?” khi nghĩ về cuộc sống của chính mình, bởi ông đã sống nhiều cuộc đời khác nhau trong cùng một kiếp người. Mỗi giai đoạn lịch sử lại là một cuộc đời khác biệt, với những trải nghiệm và cảm xúc hoàn toàn mới mẻ. Ông nhận thấy khoảng cách thế hệ ngày càng lớn, những gì hiển nhiên với ông lại trở thành lịch sử xa xôi đối với những người trẻ tuổi. Không giống như cha ông, những người sống một cuộc đời bình lặng, thế hệ của Zweig đã trải qua quá nhiều biến cố, quá nhiều thăng trầm, đến mức không còn gì để quay trở lại.
Zweig viết trong hoàn cảnh chiến tranh, xa xứ và không có bất kỳ tài liệu nào hỗ trợ. Tất cả những gì ông có chỉ là ký ức. Tuy nhiên, ông tin rằng chính sự thiếu vắng ấy lại là một lợi thế, bởi ký ức là một sức mạnh biết chọn lọc, chỉ giữ lại những gì thực sự quan trọng. Và những gì ông muốn giữ lại cho mình cũng chính là những gì ông muốn chia sẻ với người đọc.
