Carlo Rovelli, trong cuốn sách “Bảy Bài Giảng Ngắn Về Vật Lý” xuất bản năm 2016, đã chắt lọc những tinh túy của vật lý hiện đại thành bảy chương ngắn gọn, dễ hiểu, mở ra cánh cửa khám phá vũ trụ cho tất cả mọi người. Cuốn sách không đòi hỏi kiến thức chuyên sâu, mà bằng ngôn ngữ giản dị, Rovelli dẫn dắt người đọc qua những khái niệm tưởng chừng phức tạp nhưng lại vô cùng nền tảng của vật lý.
Hành trình bắt đầu với khái niệm “Thời gian”, không phải như một dòng chảy bất biến mà là một phần tử cấu thành nên vũ trụ, đan xen chặt chẽ với không gian, tạo thành một không-thời gian bốn chiều kỳ diệu. Tác giả cũng giải thích lý do tại sao thời gian chỉ chảy theo một chiều, từ quá khứ đến tương lai, một câu hỏi đã làm đau đầu biết bao nhiêu nhà khoa học.
Tiếp theo, Rovelli đưa chúng ta đến với thế giới vi mô của “Vật chất”. Không còn là những hạt rắn chắc như chúng ta vẫn tưởng tượng, vật chất ở cấp độ lượng tử tồn tại dưới dạng xác suất phân bố, vị trí và động lượng của chúng chỉ có thể được xác định bằng xác suất. Đây là một bước ngoặt trong nhận thức về vật chất, vượt xa những gì cơ học Newton có thể giải thích.
Chương về “Năng lượng” lại tiếp tục phá vỡ những quan niệm truyền thống. Năng lượng không phải là một thực thể hữu hình, mà là đại lượng đo lường sự thay đổi của hệ vật lý. Tổng năng lượng trong vũ trụ luôn được bảo toàn, chỉ thay đổi về dạng. Tác giả cũng nhắc đến mối quan hệ bất hủ giữa năng lượng và khối lượng qua công thức E=mc² của Einstein, một trong những phát kiến vĩ đại nhất của nhân loại.
“Vật lý lượng tử”, một trong những cuộc cách mạng khoa học lớn nhất thế kỷ 20, được Rovelli trình bày một cách cô đọng và súc tích. Thế giới vi mô, ở cấp độ nguyên tử và hạ nguyên tử, vận hành theo những quy luật hoàn toàn khác biệt với thế giới vĩ mô mà chúng ta cảm nhận được. Tính chất lượng tử của các hạt, chỉ có thể được mô tả bằng xác suất, đã thay đổi hoàn toàn cách nhìn nhận của con người về vũ trụ và vị trí của chúng ta trong đó.
Hành trình khám phá tiếp tục với “Vật lý thiên văn”, nơi Rovelli đưa chúng ta trở về thời khắc khai sinh của vũ trụ, Vụ Nổ Lớn cách đây 13,8 tỷ năm. Từ một điểm kỳ dị với mật độ và năng lượng vô cùng lớn, vũ trụ không ngừng giãn nở và lạnh dần, hình thành nên các ngôi sao, thiên hà và những cấu trúc vĩ mô khác mà chúng ta quan sát được ngày nay.
Tác giả cũng dành riêng một chương để bàn về “Vật lý lý thuyết”, nhấn mạnh vai trò then chốt của lý thuyết trong việc phát triển kiến thức vật lý. Đây chính là nền tảng cho những khám phá đột phá, mở đường cho sự hiểu biết sâu sắc hơn về vũ trụ.
“Bảy Bài Giảng Ngắn Về Vật Lý” của Carlo Rovelli không chỉ là một cuốn sách khoa học phổ thông, mà còn là một hành trình trí tuệ đầy cảm hứng, khơi dậy niềm đam mê khám phá vũ trụ trong mỗi chúng ta. Một lời mời gọi đến với thế giới vật lý đầy bí ẩn, được kể lại một cách đầy mê hoặc và dễ tiếp cận.
