“Bí Mật Thành Paris 1” của Eugène Sue mở ra cánh cửa dẫn vào thế giới ngầm tăm tối và đầy bí ẩn của kinh đô ánh sáng thế kỷ XIX. Được xem là một trong những kiệt tác của văn học Pháp, tác phẩm này cuốn hút người đọc ngay từ những trang đầu tiên với câu chuyện về Rodolphe, Đại công tước xứ Gerolstein. Gánh nặng tội lỗi quá khứ khiến ông từ bỏ cuộc sống nhung lụa, cải trang thành thường dân để len lỏi vào tầng lớp dưới đáy xã hội Paris. Với trái tim tràn đầy lòng trắc ẩn và tinh thần nghĩa hiệp, Rodolphe quyết tâm chuộc lỗi bằng cách dang tay cứu giúp những mảnh đời bất hạnh, thức tỉnh lương tri của những kẻ lầm lạc và trừng trị cái ác.
Hành trình của Rodolphe đưa ông đến với Sơn Ca (Marie), một cô gái trẻ đáng thương bị lừa gạt và rơi vào vòng xoáy tội ác của mụ Vọ, kẻ điều hành một quán trọ ổ chuột. Rodolphe giải cứu Sơn Ca khỏi kiếp nạn, đưa cô về trang trại Bouqueval để chữa lành vết thương lòng và bắt đầu một cuộc sống mới. Không chỉ dừng lại ở đó, Rodolphe còn cảm hóa Chọc Tiết (le Chourineur), một tên tội phạm khét tiếng, và trừng trị Thầy Đồ, kẻ gieo rắc tội ác trong khu ổ chuột. Tập 1 cũng khéo léo hé lộ những bí mật về quá khứ của Rodolphe, những uẩn khúc đằng sau thân phận thật sự và động cơ thúc đẩy ông dấn thân vào con đường hành hiệp trượng nghĩa.
Bối cảnh câu chuyện trải dài từ những con hẻm tăm tối, những quán rượu nhếch nhác đến những khu ổ chuột nghèo nàn, nơi sinh sống của những con người khốn khổ và giới tội phạm. Hàng trăm nhân vật thuộc mọi tầng lớp xã hội được khắc họa sống động, tạo nên bức tranh toàn cảnh về xã hội Pháp đầu thế kỷ XIX, phơi bày một cách chân thực và sâu sắc những góc khuất của thời đại.
“Bí Mật Thành Paris 1” không chỉ đơn thuần là một câu chuyện phiêu lưu ly kỳ với những tình tiết gay cấn, những màn đối đầu nghẹt thở giữa Rodolphe và thế giới ngầm, mà còn là một tác phẩm mang đậm tính hiện thực xã hội. Eugène Sue đã thành công trong việc tái hiện cuộc sống cơ cực của người dân Paris dưới đáy xã hội, lên án sự bất công, bóc lột và tàn bạo của tầng lớp quý tộc. Hệ thống nhân vật đa dạng và có chiều sâu tâm lý cũng là một điểm sáng của tác phẩm. Rodolphe, một anh hùng nghĩa hiệp nhưng cũng mang trong mình những dằn vặt nội tâm, Sơn Ca, Chọc Tiết, Thầy Đồ, mụ Vọ… mỗi nhân vật đều được xây dựng với những nét tính cách riêng biệt, đại diện cho nhiều số phận và thân phận khác nhau trong xã hội.
Tác phẩm từng được văn hào Victor Hugo hết lời khen ngợi và được xem là một trong những cột mốc quan trọng của thể loại tiểu thuyết feuilleton (đăng dài kỳ), mở đường cho sự ra đời của nhiều tác phẩm kinh điển sau này. Chính Eugène Sue (1804-1857), một tiểu thuyết gia nổi tiếng của Pháp, đã tiên phong cho thể loại này. Trước khi trở thành nhà văn, ông từng là bác sĩ phẫu thuật trong quân đội. Chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ tư tưởng xã hội chủ nghĩa, các tác phẩm của Sue thường phê phán sự bất công xã hội và lên án sự tàn ác của giới quý tộc. Sau Cách mạng 1848, ông trở thành nghị viên Quốc hội và đấu tranh chống lại chế độ độc tài, sau đó phải sống lưu vong sau cuộc đảo chính năm 1851. Bản dịch tiếng Việt của “Bí Mật Thành Paris 1” do nhóm dịch giả Nguyễn Xuân Dương, Lâm Phúc Giáp, Hoàng Tiến Hành, Lưu Đức Hiên và Cao Hữu Nhu thực hiện.
