Jared Diamond, tác giả của những tác phẩm kinh điển làm thay đổi tư duy như “Súng, Vi Trùng và Thép” và “Sụp Đổ”, trở lại với “Biến Động”, một cuốn sách chính trị sâu sắc và sáng rõ, khám phá cách các quốc gia vượt qua khủng hoảng và biến đổi để thích nghi. Không chỉ đơn thuần ghi chép lịch sử, Diamond mổ xẻ quá trình đối mặt với biến cố của sáu quốc gia: Phần Lan sau chiến tranh với Liên Xô, Chile dưới thời Pinochet, Nhật Bản trong giai đoạn chuyển mình thế kỷ 19, Indonesia hậu Suharto, sự hồi sinh của Đức sau chiến tranh và hành trình định hình bản sắc hậu thuộc địa của Úc. Thông qua lăng kính đa chiều của địa lý, sinh học, nhân chủng học và tâm lý học, ông phân tích cách thức các quốc gia này, mỗi nước với những đặc thù riêng, đã đối mặt với thử thách bằng cách chấp nhận trách nhiệm, tự vấn một cách trung thực và học hỏi kinh nghiệm từ những quốc gia khác.
“Biến Động” đào sâu vào nghiên cứu về cách xử lý khủng hoảng và hậu khủng hoảng, đưa ra những điểm tương đồng thú vị giữa cách quốc gia và cá nhân vượt qua nghịch cảnh. Diamond chỉ ra rằng việc lựa chọn thay đổi có chọn lọc – tương tự như cách con người ứng phó với khủng hoảng cá nhân – là chìa khóa để vượt qua khó khăn. Ông minh họa bằng những ví dụ cụ thể về biến cố quốc gia và tác động lan tỏa của nó đến từng cá nhân, nhóm người, doanh nghiệp và toàn cầu. Những biến cố, xuất phát từ cả áp lực bên trong lẫn bên ngoài, đòi hỏi sự thay đổi kỹ lưỡng và có chủ đích.
Cốt lõi của vấn đề nằm ở khả năng xác định những yếu tố tích cực cần được duy trì và những điều cần thay đổi để thích ứng với tình hình mới. Đây là một quá trình đòi hỏi sự trung thực, dũng cảm và sáng suốt trong việc đưa ra những quyết định khó khăn. Cuốn sách không chỉ cung cấp cái nhìn toàn diện về cách các quốc gia ứng phó với biến cố mà còn gợi mở những bài học quý giá cho mỗi cá nhân trong hành trình vượt qua thử thách của cuộc đời. Như Bill Gates, một người hâm mộ lâu năm của Jared Diamond, đã nhận định: “Diamond cho thấy rằng có một con đường giúp vượt qua khủng hoảng, và chúng ta có thể lựa chọn đi theo.”
Khái niệm “biến cố” được Diamond xem xét như những “bước ngoặt”, “quyết định mang tính bước ngoặt” và những khoảnh khắc “tạo nên sự khác biệt”. Đó là những thời điểm buộc các cá nhân và quốc gia phải tìm ra giải pháp mới cho những thách thức mà phương pháp cũ không còn hiệu quả. Thành công được đánh giá bằng việc tìm ra giải pháp mới và khả thi, nhưng ranh giới giữa thành công và thất bại không phải lúc nào cũng rõ ràng, và vấn đề có thể tái diễn. Ví dụ về việc Anh gia nhập và rời khỏi Liên minh Châu Âu minh chứng cho tính phức tạp của quá trình này.
Tính hiếm hoi và tầm quan trọng của những bước ngoặt này cũng làm nổi bật sự khó khăn trong việc định nghĩa “biến cố”. Việc xác định một sự kiện có phải là “biến cố” trong cuộc đời một người hay trong lịch sử luôn là vấn đề gây tranh cãi. Một cách tiếp cận là giới hạn định nghĩa “biến cố” cho những chu kỳ và biến động lịch sử lớn, hiếm khi xảy ra, chỉ vài lần trong đời người hoặc vài thế kỷ của một quốc gia. “Biến Động” của Jared Diamond mang đến một cái nhìn sâu sắc và toàn diện về cách các quốc gia đối mặt với khủng hoảng và thay đổi, từ đó rút ra những bài học quý báu cho hiện tại và tương lai.
