“Bộ Tổng Tham Mưu Xô Viết Trong Chiến Tranh” của tác giả Sergei Matveevich Shtemenko, xuất bản lần đầu năm 1988, là một tác phẩm đồ sộ và chi tiết về hoạt động của Bộ Tổng Tham mưu Xô Viết – bộ não quân sự của Liên Xô – trong suốt Chiến tranh Thế giới thứ hai (1941-1945). Với tư cách là một sĩ quan từng phục vụ tại Bộ Tổng Tham mưu trong suốt cuộc chiến, Shtemenko mang đến một góc nhìn độc đáo và sâu sắc, kết hợp tài liệu lưu trữ chính thức với kinh nghiệm cá nhân, vẽ nên bức tranh toàn cảnh về vai trò lãnh đạo của cơ quan tối cao này trong việc hoạch định chiến lược và chỉ đạo các chiến dịch quân sự then chốt của Hồng quân.
Cuốn sách được cấu trúc logic theo bảy chương, bắt đầu bằng việc giới thiệu bộ máy tổ chức, nhân sự và chức năng của từng bộ phận thuộc Bộ Tổng Tham mưu. Tiếp theo, tác giả lần lượt phân tích chi tiết quá trình lãnh đạo và điều hành của Bộ Tổng Tham mưu qua từng giai đoạn thăng trầm của cuộc chiến. Chương 2 tập trung vào giai đoạn 1941-1942, thời điểm Liên Xô phải hứng chịu những đòn tấn công chớp nhoáng và tàn khốc của quân đội Đức Quốc xã trong Chiến dịch Barbarossa. Shtemenko không né tránh việc phân tích những thất bại ban đầu của Hồng quân, làm nổi bật những thách thức to lớn mà Bộ Tổng Tham mưu phải đối mặt trong việc tổ chức phòng thủ và ổn định tình hình.
Chương 3 chuyển sang giai đoạn 1942-1943, đánh dấu bước ngoặt của cuộc chiến với những chiến thắng vang dội của Hồng quân tại Stalingrad và Kursk. Tác giả phân tích tỉ mỉ những quyết định chiến lược then chốt của Bộ Tổng Tham mưu, góp phần đẩy lùi quân Đức và giành lại thế chủ động. Chương 4 tiếp tục theo dòng sự kiện của năm 1944, khi Hồng quân giải phóng phần lớn lãnh thổ và tiến vào Đông Âu. Chương 5 mô tả những chiến dịch quân sự cuối cùng trong năm 1945, dẫn đến thắng lợi hoàn toàn của Liên Xô trên chiến trường châu Âu.
Không chỉ tập trung vào mặt trận chính, chương 6 dành riêng để phân tích vai trò của Bộ Tổng Tham mưu trong việc tổ chức và chỉ đạo các mặt trận phụ, cho thấy tầm nhìn chiến lược toàn diện của cơ quan này. Cuối cùng, chương 7 tổng kết lại những đóng góp quan trọng của Bộ Tổng Tham mưu đối với thắng lợi chung của Liên Xô, đồng thời đưa ra những đánh giá khách quan về cả thành công lẫn những hạn chế, khuyết điểm trong quá trình lãnh đạo, điều hành, đặc biệt là trong giai đoạn đầu của cuộc chiến.
Dựa trên nguồn tư liệu phong phú, bao gồm các báo cáo, bản ghi chép của Bộ Tổng Tham mưu, cùng tài liệu cá nhân của các tướng lĩnh cao cấp, Shtemenko đã tái hiện một cách sinh động và chân thực không chỉ hoạt động chỉ huy của Bộ Tổng Tham mưu mà còn cả những vấn đề chiến lược, chiến thuật quan trọng của Liên Xô trong Chiến tranh Thế giới thứ hai. “Bộ Tổng Tham Mưu Xô Viết Trong Chiến Tranh” không chỉ là một công trình nghiên cứu lịch sử quân sự có giá trị, mà còn là một cuốn sách hấp dẫn cho bất kỳ ai quan tâm đến lịch sử Chiến tranh Thế giới thứ hai và muốn hiểu rõ hơn về vai trò của Bộ Tổng Tham mưu Xô Viết trong cuộc chiến tranh vĩ đại này.
