K. G. Paustovsky (1892 – 1968) là một trong những nhà văn Nga xuất sắc nhất thế kỷ 20, được quốc tế công nhận. Tác phẩm của ông, được dịch ra nhiều ngôn ngữ và được độc giả khắp nơi trên thế giới ngưỡng mộ, đã từng được đề cử giải Nobel Văn học. Ngay từ khi mới xuất hiện trên văn đàn Nga, Paustovsky đã thu hút sự chú ý của cả độc giả lẫn giới phê bình bởi giọng văn độc đáo, giàu chất thơ và thấm đẫm cảm xúc. Văn phong của ông mang đến những rung động tinh tế về cuộc đời, về tình người hồn hậu, về thiên nhiên Nga bình dị mà tráng lệ, quyến rũ. Tác phẩm của Paustovsky ẩn chứa một ma lực đặc biệt, dẫn dắt người đọc khám phá những điều tưởng chừng nhỏ nhặt nhưng lại chất chứa ý nghĩa lớn lao về cuộc đời. Ông được mệnh danh là “nhà thơ bị đóng đinh trên cây thánh giá của văn xuôi”, với ngòi bút cháy bỏng thể hiện tình yêu sâu đậm dành cho Tổ quốc Nga Xô Viết.
Điểm đặc biệt trong sáng tác của Paustovsky là việc ông không chú trọng vào cốt truyện, mà tập trung vào việc xây dựng không khí và cảm xúc. Điển hình như tác phẩm “Bông Hồng Vàng”, mặc dù không có cốt truyện phức tạp nhưng vẫn lôi cuốn người đọc bởi chất thơ và sự tinh tế trong từng câu chữ. Dịch giả Vũ Thư Hiên đã có một trải nghiệm sâu sắc khi đọc “Bông Hồng Vàng” trong một đêm đông lạnh giá ở Moskva năm 1956. Từ những trang sách, những nhân vật sống động hiện ra, với đầy đủ yêu, ghét, buồn, vui trên nền phong cảnh Nga thơ mộng. Vũ Thư Hiên cảm thấy như mình được sống một đoạn đời đầy ý nghĩa, nhận ra giá trị đích thực của cuộc sống và hiểu hơn về bản thân cũng như những người xung quanh. Ông nhận thức được rằng mỗi con người đều là một thế giới phong phú, và Paustovsky đã giúp ông nhìn thấy những thế giới ẩn giấu đó.
Văn của Paustovsky mang một sắc thái đặc biệt, vừa thực vừa hư, tạo nên một cảm giác mơ hồ nhưng lại rất chân thực. Nguyễn Khải, một nhà văn khác, đã nhận xét về Paustovsky: “Hình như Paustovsky thích thả sương mù vào truyện của ông ta. Cái đó làm người đọc nhiều lúc tưởng những điều ông ta nói giống như những giấc mơ, để rồi sau khi suy nghĩ kỹ, mới tin là chúng có thật, lúc đó họ mới phát hiện rằng mình đã lớn thêm một chút trong tâm hồn”. Để đạt được điều này, Paustovsky đã dày công nghiên cứu cuộc sống, hòa mình vào nó và chắt lọc ra những tinh túy nhất để đưa lên trang viết. Cách biểu đạt này được ví như phong cách của các họa sĩ Trung Hoa cổ, tập trung vào những điểm cốt lõi và loại bỏ những chi tiết không cần thiết, nhưng đồng thời vẫn giữ lại những “cái thừa cần thiết” để tạo nên vẻ đẹp hoàn chỉnh cho tác phẩm.
Paustovsky có khả năng đặc biệt trong việc nhìn thấy những nét đẹp khác thường trong những điều bình thường, nhờ vào lòng ham mê cái lạ từ thuở thiếu thời. Ông chia sẻ rằng chính niềm đam mê này đã giúp ông khám phá ra những vẻ đẹp ẩn giấu mà người khác dễ dàng bỏ qua. Tuy nhiên, ông cũng nhận thức được mặt trái của tính chuộng lạ, đó là sự sa đà vào bề ngoài hào nhoáng mà quên mất vẻ đẹp bên trong của cuộc sống. Sau này, Paustovsky đã từ bỏ lối viết diêm dúa, giả tạo để hướng tới một phong cách lãng mạn nhưng vẫn gắn liền với thực tế. Ông bảo vệ quan điểm của mình, cho rằng phong cách lãng mạn không hề mâu thuẫn với việc quan tâm đến cuộc sống, và những hạt giống lãng mạn luôn tồn tại trong mọi lĩnh vực của thực tại.
“Bông Hồng Vàng” là cuốn sách mà Paustovsky ấp ủ từ lâu, với mong muốn chia sẻ những suy nghĩ về nghề văn và tâm lý sáng tác. Cuốn sách không nhằm mục đích dạy viết văn, mà là một khảo cứu nghiêm túc về lao động của người cầm bút và vai trò của họ trong đời sống tinh thần. Trong bản dịch tiếng Việt, hai chương “Ngôn Ngữ Kim Cương” và “Những Cuốn Từ Điển” đã được lược bỏ do khó khăn trong việc chuyển ngữ những nét độc đáo của tiếng Nga. Dịch giả Vũ Thư Hiên chia sẻ về những khó khăn trong quá trình dịch thuật, nhưng đồng thời cũng bày tỏ niềm vui và sự thấu hiểu sâu sắc hơn về nghề văn khi thực hiện công việc này.
