“Bướm Trắng” của Nhất Linh, tái bản năm 1970 bởi NXB Đời Nay, là một tác phẩm văn học đầy sức hút, xoay quanh câu hỏi sống còn: Nếu chỉ còn một năm để sống, ta sẽ làm gì? Câu chuyện bắt đầu với Trương, một thanh niên trí thức Hà Nội, nhận được lời phán quyết nghiệt ngã từ bác sĩ: anh chỉ còn một năm để sống. Từ đây, Nhất Linh dẫn dắt người đọc vào hành trình nội tâm đầy biến động của Trương, từ những dòng suy tư ghi chép đến quyết định sống hết mình, không chút ngần ngại. Hành trình ấy là cuộc đối diện với hai thái cực cảm xúc: tận hưởng trọn vẹn từng khoảnh khắc trước khi lìa đời và nỗi sợ hãi tột cùng trước sự thật phũ phàng về cái chết đang cận kề.
Giống như Albert Camus trong “Huyền Thoại Sisyphe”, Nhất Linh cũng đi tìm lời giải đáp cho ý nghĩa của cuộc sống và cái chết. Dù có những góc nhìn khác biệt, cả hai tác giả đều hướng đến sự thấu hiểu sâu sắc về mối quan hệ giữa sống và chết, về những trăn trở của con người khi đối diện với sự hữu hạn của đời mình. “Bướm Trắng” khéo léo khắc họa sự chuyển biến trong cuộc đời Trương khi anh biết mình sắp lìa xa cõi tạm, cùng những giằng xé nội tâm trong quá trình đối diện với sự thật nghiệt ngã.
Mở đầu truyện là những dòng văn nhẹ nhàng, chậm rãi, như một lời mời gọi bước vào thế giới nội tâm được Nhất Linh kiến tạo tỉ mỉ. Tác giả tập trung vào những cảm nhận tinh tế nhất của nhân vật, từ nhịp thở đến từng bước đi, tôn vinh sự sống chậm rãi và vẻ đẹp của những khoảnh khắc bình dị. Như Nguyễn Huệ Chi đã nhận xét, Nhất Linh không ngừng trau dồi kỹ thuật viết, từ phân tích tâm lý nhân vật đến khám phá những bí mật sâu kín nhất của con người. “Bướm Trắng” không chỉ đơn thuần là một cuốn tiểu thuyết, mà còn là bức tranh đa sắc màu về cuộc sống và tâm hồn con người.
Chọn lựa nhân vật chính là một thanh niên trí thức Hà Nội, Nhất Linh đã tạo nên sự gần gũi với độc giả, đồng thời mở ra không gian cho những phân tích tâm lý sâu sắc và tỉ mỉ. Căn bệnh lao của Trương, một căn bệnh phổ biến thời bấy giờ, càng làm tăng thêm tính chân thực và sự đồng cảm cho câu chuyện. Từ một câu chuyện đời thường, Nhất Linh đã biến “Bướm Trắng” thành một tác phẩm đáng đọc với ngôn ngữ giản dị mà sâu lắng, không cầu kỳ mà vẫn chạm đến cảm xúc người đọc. Kết thúc câu chuyện không theo lối mòn, không dễ đoán, để lại dư vị khó quên, thôi thúc người đọc suy ngẫm.
“Bướm Trắng” của Nhất Linh, một tác phẩm đầy tinh tế và cuốn hút, xứng đáng là một hành trình khám phá thế giới nội tâm phức tạp qua cái nhìn đẹp đẽ và sáng tạo của một bậc thầy ngôn từ.
