“Cái Cười của Thánh Nhân” của Nguyễn Duy Cần không chỉ đơn thuần là tuyển tập văn chương phương Đông, mà còn là hành trình khám phá những giá trị nhân văn sâu sắc qua lăng kính hài hước và thâm thúy. Sách dẫn dắt người đọc qua những truyện cổ, những tác phẩm uyên bác, để nhìn nhận cuộc sống từ góc độ mới mẻ, thú vị và đầy chiêm nghiệm. Đây không chỉ là cuốn sách giải trí, mà còn là lời mời gọi suy tư về bản chất con người và thế giới xung quanh.
Tiếng cười mà Nguyễn Duy Cần gửi gắm qua những trang sách chính là “Tiếng Cười của Thánh Nhân” – tiếng cười của những bậc hiền triết đã vượt lên trên những lo toan trần tục, đạt đến cảnh giới tự do đích thực. Đó là tiếng cười vang vọng xuyên suốt hàng ngàn năm lịch sử, từ Lão Tử, Trang Tử đến vô số những hiền nhân khác, những người đã học được cách cười đùa với cuộc sống một cách nhẹ nhàng và trí tuệ. Thông qua những câu chuyện cổ xưa, tác giả khéo léo kết nối quá khứ với hiện tại, khiến chúng ta vừa bật cười vừa trầm ngâm suy tư về cuộc sống đương đại.
Xã hội hiện đại tuy phát triển vượt bậc về khoa học kỹ thuật, nhưng tinh thần con người vẫn đối mặt với vô vàn khó khăn, bởi tầm nhìn và ý thức của chúng ta vẫn còn nhiều hạn chế. Chúng ta bị cuốn vào vòng xoáy của những giá trị vật chất, của sự cạnh tranh, xung đột, và đau khổ. Giữa nhịp sống hối hả, dường như sự yên bình và hạnh phúc đã trở nên xa xỉ. “Cái Cười của Thánh Nhân” như một liều thuốc tinh thần, giúp chúng ta học cách mỉm cười với chính mình, thấu hiểu số phận và tự giải thoát để tìm thấy niềm vui đích thực trong cuộc sống.
Như một nhà văn phương Tây đã từng viết: “Tình yêu là một vị thần bất tử, uyên bác là một lợi khí, cười là một sự bổ ích. Không có ba điều đó, không đủ để nói về văn hóa toàn diện.” Tiếng cười mang đến sự quý giá, trong khi tư duy bảo thủ, cứng nhắc – thứ mà tác giả gọi là “u mê” – lại là nguồn gốc của căng thẳng, mệt mỏi, khô khan. Nó biến con người thành những cỗ máy vô hồn, không dám bày tỏ suy nghĩ, không dám theo đuổi ước mơ, chỉ biết tồn tại theo ý muốn và khuôn mẫu của người khác. Chính “u mê” đã khiến bà Roland thốt lên câu nói bất hủ trên đỉnh đài: “Ôi Tự Do, bằng cái miệng của mình, người ta đã làm bao điều tội ác!”.
Lâm Ngữ Đường, được mệnh danh là “u mê đại sư” của Trung Quốc, đã khẳng định tầm quan trọng của “u mê” trong đời sống tinh thần. Ông cho rằng, sự phát triển của văn hóa luôn đi kèm với một phong trào “u mê” tương ứng. Phong trào này đặt ra những câu hỏi về các giá trị thông thường, những điều mà xã hội vẫn coi là “văn minh nhất”. Giống như thời Chiến Quốc loạn lạc của Trung Quốc đã sản sinh ra Lão Tử và Trang Tử, những bậc hiền triết đã dám đặt lại mọi giá trị của xã hội đương thời. Tinh thần “u mê” này, theo Lâm Ngữ Đường, đã được thể hiện rõ nét qua những câu châm ngôn cổ xưa, ví như câu thơ trong Kinh Thi: “Người cưỡi ngựa, sao lại từ bỏ, không tắ; Cho kẻ khác sau khi đời ta mất!”.
Hãy dành thời gian để đọc “Cái Cười của Thánh Nhân” của Nguyễn Duy Cần, để lắng nghe tiếng cười sâu lắng của những bậc thánh nhân, để chiêm nghiệm về văn hóa phương Đông, và hơn hết, để tìm thấy con đường dẫn đến sự an yên và hạnh phúc trong chính cuộc sống của mình.
