“Carol” (xuất bản lần đầu với tựa đề “The Price of Salt” dưới bút danh Claire Morgan) là một tác phẩm kinh điển của Patricia Highsmith, khắc họa mối tình đầy mê hoặc giữa hai người phụ nữ ở Mỹ vào những năm 1950. Câu chuyện xoay quanh Therese Belivet, một cô gái trẻ làm việc tại một cửa hàng bách hóa ở Manhattan, nuôi mộng trở thành nhà thiết kế sân khấu, và Carol Aird, một người phụ nữ quyến rũ, giàu có đang trong quá trình ly hôn và tranh chấp quyền nuôi con.
Cuộc gặp gỡ tình cờ khi Carol đến mua quà Giáng sinh cho con gái đã khởi đầu cho một mối quan hệ phức tạp và đầy rung động. Therese bị cuốn hút bởi vẻ đẹp bí ẩn, sự từng trải và cả nét lạnh lùng của Carol. Họ cùng nhau thực hiện một chuyến đi xuyên nước Mỹ, một hành trình vừa để trốn chạy khỏi định kiến xã hội ngột ngạt, vừa là cơ hội để khám phá bản thân và tình yêu đích thực. Tuy nhiên, mối quan hệ của họ phải đối mặt với nhiều thử thách: sự nghi kỵ và kiểm soát từ chồng cũ của Carol, những dò xét từ các thám tử tư, và áp lực nặng nề từ xã hội bảo thủ.
Điểm đặc biệt của “Carol” là cái kết đầy hy vọng cho tình yêu của hai nhân vật chính, một sự khác biệt đáng kể so với đa số các tiểu thuyết đồng tính nữ cùng thời thường kết thúc trong bi kịch. Đây là một cái kết mang tính nhân văn sâu sắc và thể hiện tư tưởng tiến bộ, hiếm có trong bối cảnh văn học thập niên 1950.
Với lối viết tinh tế và giàu cảm xúc, Highsmith sử dụng ngôn ngữ tiết chế nhưng đầy sức gợi, khắc họa chân thực những rung động, khao khát, cả những bất an và tổn thương của hai nhân vật nữ chính. Sự phát triển tâm lý của Therese, từ ngây thơ, bối rối đến trưởng thành và dũng cảm đối diện với bản thân, được miêu tả rõ nét. Carol, một nhân vật phức tạp và nhiều chiều sâu, vừa quyến rũ, bí ẩn lại vừa lạnh lùng và khó nắm bắt, khiến Therese vừa say mê vừa hoang mang. Mối quan hệ giữa họ không chỉ đơn thuần là tình yêu mà còn là hành trình tìm kiếm bản ngã, sự gắn kết giữa hai tâm hồn cô đơn, khao khát tình mẫu tử.
“Carol” không chỉ là một câu chuyện tình yêu mà còn là một lời lên án nhẹ nhàng nhưng mạnh mẽ về sự áp bức và kỳ thị đối với người đồng tính nữ trong xã hội giữa thế kỷ 20. Tác phẩm đặt ra những câu hỏi về tự do cá nhân, sự cân bằng giữa việc sống thật với chính mình và giá trị của hạnh phúc riêng tư.
Mặc dù không phải là tiểu thuyết trinh thám, “Carol” vẫn mang đậm dấu ấn phong cách của Highsmith với chất “hồi hộp” đặc trưng. Những tình tiết gay cấn, những lựa chọn khó khăn và cảm giác bất an luôn ẩn sau những khoảnh khắc hạnh phúc càng làm tăng thêm sức hấp dẫn cho câu chuyện.
“Carol” được xem là một trong những tiểu thuyết đồng tính nữ tiên phong có cái kết không bi kịch, mở ra một bước ngoặt quan trọng cho văn học queer hiện đại và truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ độc giả và nhà văn sau này.
Patricia Highsmith (1921-1995) là tiểu thuyết gia người Mỹ nổi tiếng với các tác phẩm tâm lý, trinh thám như “Strangers on a Train”, “The Talented Mr. Ripley”… Bà được biết đến với phong cách viết sắc sảo, giàu chiều sâu tâm lý, thường khai thác những mặt tối trong tâm hồn con người. “Carol” là tiểu thuyết thứ hai của bà, ban đầu được xuất bản dưới bút danh Claire Morgan do chủ đề đồng tính nữ còn là một điều cấm kỵ. Highsmith được đánh giá là một trong những cây bút quan trọng nhất của văn học Mỹ thế kỷ 20, có ảnh hưởng lớn đến cả văn học trinh thám lẫn văn học LGBTQ+.
