“Cây Vĩ Cầm Ave Maria” của tác giả Kagawa Yoshiko là câu chuyện cảm động về sức mạnh của âm nhạc giữa thời kỳ đen tối của Thế chiến thứ hai. Câu chuyện bắt đầu với Asuka, một cô bé 14 tuổi người Nhật Bản đang loay hoay tìm kiếm niềm đam mê với cây vĩ cầm. Định mệnh đưa đẩy Asuka đến với một cây vĩ cầm cũ kỹ mang tên Ave Maria tại một cửa hàng nhạc cụ. Âm thanh kỳ lạ phát ra từ cây đàn đã khơi gợi trong Asuka sự tò mò về quá khứ của nó, về chủ nhân trước – Hannah, một cô bé Do Thái cùng tuổi Asuka, từng là thành viên dàn nhạc tại Trại tập trung Auschwitz khét tiếng.
Hành trình tìm hiểu về cây đàn Ave Maria đã đưa Asuka và người chủ cửa hàng nhạc cụ đến gặp Paul Kanzas, một nhạc trưởng người Ba Lan từng quen biết Hannah. Qua lời kể của ông, quá khứ đau thương của Hannah dần hé lộ. Giữa địa ngục trần gian của Auschwitz, nơi cả gia đình bị tàn sát, Hannah vẫn bám víu vào âm nhạc như một nguồn sống, một niềm an ủi duy nhất. Cô bé tham gia dàn nhạc trong trại tập trung, chơi nhạc bên cạnh những lò thiêu, nơi tiếng đàn hòa lẫn với tiếng kêu gào thảm thiết của những nạn nhân vô tội.
“Cây Vĩ Cầm Ave Maria” không né tránh hiện thực tàn khốc của chiến tranh. Tác phẩm tái hiện những khoảnh khắc đau lòng khi chị gái khuyết tật của Hannah bị bắn chết, em trai Andrew chưa đầy 5 tuổi bị đưa vào phòng hơi ngạt, cùng vô số những tội ác man rợ khác của Đức Quốc xã. Giữa bóng tối bao trùm, âm nhạc hiện lên như một tia sáng le lói, một “nhân vật chính” xuyên suốt tác phẩm, khẳng định sức sống mãnh liệt của con người và niềm tin vào một “Das Beste Leben” (Cuộc sống tuyệt vời) được khắc trên thân cây đàn.
Âm nhạc trong “Cây Vĩ Cầm Ave Maria” vừa là niềm an ủi, vừa là liều thuốc xoa dịu những vết thương chiến tranh, nhưng đôi khi cũng là nỗi ám ảnh day dứt. Hannah từng bị ám ảnh bởi bản “Tiếng Xuân” vang lên trong ngày gia đình em bị bắt đến trại tập trung. Âm nhạc trong trại tập trung, đôi khi bị coi là công cụ ru ngủ những người lao động, thậm chí những bản hành khúc vang lên trong lúc thảm sát đã trở thành “vết sẹo tinh thần” khó phai mờ trong tâm trí cô bé.
Tuy nhiên, vượt lên tất cả, âm nhạc vẫn là sợi dây kết nối con người, xóa nhòa mọi rào cản ngôn ngữ, quốc gia, và cả chiến tranh. Âm nhạc đã mở khóa trái tim tưởng chừng đóng chặt của những tên lính Đức, giúp Hannah và các thành viên trong dàn nhạc tìm thấy sức mạnh để vượt qua nghịch cảnh. Thông qua câu chuyện của Hannah, tác giả Kagawa Yoshiko gửi gắm thông điệp về tình yêu thương giữa con người và sức mạnh cứu rỗi của âm nhạc. “Cây Vĩ Cầm Ave Maria” không chỉ là một câu chuyện cảm động về chiến tranh mà còn là lời khẳng định về sức mạnh của tinh thần nhân văn và tình yêu âm nhạc, khơi gợi trong lòng người đọc, đặc biệt là thế hệ trẻ, niềm đam mê với âm nhạc và động lực tìm hiểu về lịch sử. Tác phẩm đã được vinh danh với giải vàng Huân Chương Sakura, giải thưởng thường niên của Hiệp hội thư viện trường học Nhật Bản, và được chọn làm đề tài cho cuộc thi viết cảm tưởng về văn học dành cho thanh thiếu niên Nhật Bản năm 2014.
