“Chặng Đường Mười Nghìn Ngày” của Hoàng Cầm, một tác phẩm tự truyện đầy ám ảnh, đưa người đọc vào hành trình mười năm đằng đẵng trong hệ thống trại cải tạo khắc nghiệt ở miền Bắc Việt Nam. Sinh năm 1922 tại Hà Nội, Hoàng Cầm là một nhà văn, nhà thơ và nhà báo nổi tiếng. Sau Hiệp định Geneva năm 1954, ông di cư vào Nam, nhưng rồi bị bắt năm 1957 với cáo buộc “phản động” và chịu án tù khổ sai mười năm. Cuốn sách chính là lời chứng thực xót xa về một giai đoạn đen tối trong cuộc đời ông.
Từ Côn Đảo đến Thanh Lâm, Thanh Chương, rồi Tuyên Quang, Hoàng Cầm đã nếm trải đủ mùi vị cay đắng của cuộc sống tù đày. Ông khắc họa một bức tranh trần trụi về điều kiện sống tồi tệ, những hình thức tra tấn thể xác và hành hạ tinh thần dã man mà tù nhân phải chịu đựng. Đáng chú ý, tác giả dành sự quan tâm đặc biệt đến những người phụ nữ trong tù, những người phải gánh chịu sự khổ cực gấp bội so với nam giới.
Không chỉ dừng lại ở việc mô tả cuộc sống khổ sai, “Chặng Đường Mười Nghìn Ngày” còn phơi bày sự bóc lột sức lao động tàn nhẫn của chế độ. Tù nhân bị ép buộc lao động khổ sai trong các hoạt động như đào đất, khai thác than, làm đường sá… trong điều kiện thiếu thốn trăm bề, từ dinh dưỡng, quần áo ấm đến thuốc men. Cái chết luôn rình rập, và chính tác giả cũng từng nhiều lần cận kề với nó.
Giữa địa ngục trần gian ấy, Hoàng Cầm đã đi sâu vào khai thác thế giới nội tâm đầy giằng xé của những người tù. Nỗi sợ hãi, sự hoang mang trước sự tàn bạo của cai ngục luôn thường trực, nhưng tinh thần lạc quan, ý chí kiên cường và sự tương trợ lẫn nhau đã giúp họ vượt qua những ngày tháng tăm tối. Bản thân Hoàng Cầm luôn là nguồn động viên, truyền cảm hứng sống cho đồng đội.
Được trả tự do năm 1967, nhưng Hoàng Cầm vẫn phải sống dưới sự giám sát của chính quyền. Mãi đến năm 1988, “Chặng Đường Mười Nghìn Ngày” mới chính thức ra đời, như một lời hồi ức, một bản cáo trạng về một thời kỳ đầy bất công và oan khuất. Cuốn sách không chỉ có giá trị văn học sâu sắc mà còn là một tài liệu lịch sử quý giá, góp phần làm sáng tỏ một giai đoạn lịch sử đầy biến động của Việt Nam, đồng thời tôn vinh ý chí kiên cường, khát vọng tự do của những người tù chính trị. “Chặng Đường Mười Nghìn Ngày” xứng đáng là một tác phẩm để đời, một tiếng nói mạnh mẽ cho công lý và nhân quyền. Mời bạn đọc bước vào thế giới của Hoàng Cầm, để cùng cảm nhận, cùng suy ngẫm về những giá trị nhân văn cao cả.
