“Chiến Trận” của Jean Rouaud không phải là một cuốn tiểu thuyết chiến tranh theo nghĩa thông thường, mà là một cuộc hành trình đầy ám ảnh về ký ức và nỗi đau dai dẳng của chiến tranh qua lăng kính của một gia đình. Mở đầu cho bộ tiểu thuyết về nguồn gốc con người, “Chiến Trận” đặt nền móng cho những câu chuyện tiếp theo về cha (“Danh nhân”), đám tang cha (“Thế giới rất gần”), mẹ (“Quà tặng”) và sự chia ly (“Như ở trên trời”).
Khác với những tác phẩm thường thấy về đề tài chiến tranh, Jean Rouaud, nhà văn sinh ra sau cả hai cuộc Đại chiến Thế giới, không miêu tả trực tiếp cảnh bom đạn hay máu lửa. Thay vào đó, ông khéo léo tái hiện nỗi đau chiến tranh một cách gián tiếp nhưng vô cùng sâu sắc qua câu chuyện của gia đình mình, một gia đình gia giáo ở vùng ngoại ô. Giải Goncourt năm 1990 đã được trao cho tác phẩm này như một sự ghi nhận cho cách tiếp cận mới mẻ và đầy cảm xúc đối với một đề tài tưởng chừng đã cũ. “Chiến Trận” như một làn gió mới thổi vào văn học Pháp đương thời, mang đến một góc nhìn khác biệt về nỗi đau chung của toàn nhân loại.
Tác phẩm bắt đầu bằng những miêu tả tỉ mỉ và tinh tế về từng thành viên trong gia đình, gợi lên cảm giác như đang xem một bộ phim tư liệu. Chính những chi tiết đời thường này lại càng làm nổi bật sự tàn khốc của chiến tranh khi nó len lỏi vào từng ngóc ngách của cuộc sống. Nhân vật trung tâm mở ra câu chuyện đầy kịch tính này là bà cô Marie, một người phụ nữ sùng đạo, cả đời sống độc thân và cống hiến cho Chúa. Trước khi qua đời, bà liên tục nhắc đến cái tên Joseph, gợi lên trong tâm trí tác giả hình ảnh người cha đã mất khi mới 40 tuổi. Tuy nhiên, sự thật còn phức tạp hơn thế, bởi trong gia đình còn một Joseph khác, anh trai của bà Marie, đã hy sinh trong Thế chiến thứ nhất năm 1914 khi mới 26 tuổi, chưa kịp trải nghiệm hôn nhân hay thực hiện hoài bão.
Với giọng văn chậm rãi, chi tiết, Jean Rouaud tỉ mỉ khắc họa từng con chữ như một nghệ nhân điêu khắc tài ba. Sự tàn bạo của chiến tranh không được phơi bày trực tiếp mà ẩn giấu sâu trong những câu chuyện tưởng chừng như không liên quan. Bom đạn, máu, nước mắt, bom hóa học, những quyết sách lạnh lùng của những người nắm quyền… tất cả hiện lên một cách ám ảnh, day dứt. Thông qua câu chuyện riêng của gia đình, Jean Rouaud đã chạm đến lịch sử của cả một quốc gia, bởi lịch sử vốn được dệt nên từ những ký ức cá nhân của mỗi gia đình.
Jean Rouaud, sinh ngày 12/12/1952, là một người nghiên cứu văn học hiện đại tại Đại học Nantes, Pháp. Trước khi đến với văn chương, ông đã trải qua nhiều công việc khác nhau, từ bơm xăng đến bán sách y tế. Năm 1978, ông bắt đầu cộng tác với tòa soạn Presse – Océan. Sau khi chuyển đến Paris, ông làm việc tại một hiệu sách rồi bán báo. Cuộc gặp gỡ với Jérôme Lindon, giám đốc kiêm tổng biên tập của NXB Minuit năm 1988 đã đánh dấu bước ngoặt trong sự nghiệp văn chương của Jean Rouaud, khi tài năng của ông được phát hiện và ươm mầm.
“Chiến Trận” cuối cùng hé lộ một quy luật nghiệt ngã: “Họa vô đơn chí”. Bí mật về những mất mát đau đớn trong chiến tranh dường như đã từng được phơi bày, nhưng rồi lại bị chôn vùi, để lại trong lòng người đọc sự bối rối và tiếc nuối khôn nguôi. Tác phẩm này xứng đáng là một trải nghiệm đọc sâu sắc và khó quên cho những ai quan tâm đến văn học và những câu chuyện về thân phận con người trong vòng xoáy của lịch sử. Phần còn lại của đoạn giới thiệu ban đầu không liên quan đến nội dung cuốn sách “Chiến Trận” nên đã được lược bỏ.
