“Chiến Trường Vinh Quang” của Jean Rouaud, tác phẩm đoạt giải Goncourt danh giá năm 1990, không phải là một cuốn tiểu thuyết chiến tranh theo mô típ thông thường. Thay vào đó, xuyên suốt tác phẩm là một câu chuyện đầy ám ảnh về ký ức chiến tranh, được khắc họa tinh tế qua lăng kính của một gia đình bình dị ở vùng Loire-Inferieure, Pháp. Hơn nửa thế kỷ sau cuộc chiến, những bóng ma của quá khứ vẫn âm ỉ đeo bám, len lỏi trong từng câu chuyện thường nhật, trong từng ngóc ngách của ngôi nhà cũ kỹ.
Câu chuyện bắt đầu với bà Marie, một người phụ nữ mộ đạo, sống cuộc đời lặng lẽ và hiến dâng trọn vẹn cho Chúa. Trước khi nhắm mắt xuôi tay, bà liên tục nhắc đến cái tên Joseph, gợi nhắc về người anh trai đã hy sinh trong Thế chiến thứ nhất khi tuổi đời còn rất trẻ. Joseph, chàng trai 26 tuổi đầy hoài bão, chưa kịp nếm trải hạnh phúc lứa đôi đã ngã xuống nơi chiến trường. Sự mất mát quá lớn khiến cái tên Joseph trở thành nỗi đau thầm lặng, một điều cấm kỵ mà cả gia đình đều né tránh.
Tuy nhiên, Joseph vẫn hiện hữu, không phải bằng xương bằng thịt, mà bằng ký ức, bằng nỗi đau âm ỉ trong lòng những người ở lại. Họ – những người thân của Joseph, thực hiện một cuộc hành hương trở về chiến trường xưa, tìm kiếm dấu tích của những người đã khuất, những người đã nằm xuống vì tổ quốc. Hành trình ấy không chỉ là sự tưởng nhớ, mà còn là cách để họ đối diện với quá khứ, hàn gắn những vết thương lòng, và để Joseph thực sự được yên nghỉ.
Jean Rouaud đã khéo léo lồng ghép câu chuyện gia đình vào bối cảnh chiến tranh khốc liệt. Ông không miêu tả trực diện cảnh bom đạn, máu và nước mắt, mà để chiến tranh hiện lên một cách gián tiếp, thông qua những chi tiết nhỏ nhặt, những câu chuyện tưởng chừng như rời rạc. Chính sự tiết chế, thủ pháp “ẩn hiện” ấy lại càng khiến cho nỗi đau chiến tranh trở nên sâu sắc và ám ảnh hơn.
Với lối kể chuyện chậm rãi, chi tiết và tinh tế, ngôn ngữ giàu chất thơ, Rouaud đã khắc họa nên một bức tranh gia đình đầy xúc động, đồng thời phơi bày sự tàn khốc của chiến tranh không chỉ qua bom đạn, mà còn qua những quyết sách lạnh lùng của những kẻ cầm quyền. Nhà văn như một nghệ nhân tỉ mỉ, gọt giũa từng câu chữ, từng chi tiết, để rồi cuối cùng, bức tranh toàn cảnh về chiến tranh hiện lên vừa chân thực, vừa ám ảnh.
Khác với nhiều tác giả cùng thời, Jean Rouaud, sinh ra sau cả hai cuộc Đại chiến, không viết về chiến tranh bằng trải nghiệm của “người trong cuộc”. Ông tiếp cận đề tài này từ góc nhìn của một người thuộc thế hệ sau, những người không trực tiếp chứng kiến chiến tranh nhưng vẫn cảm nhận được nỗi đau dai dẳng mà nó để lại. Chính điều này đã tạo nên nét độc đáo, mới mẻ cho tác phẩm “Chiến Trường Vinh Quang”, một làn gió mới trong văn học Pháp về chiến tranh.
Tác phẩm không chỉ là câu chuyện của một gia đình, mà còn là câu chuyện của cả một thế hệ, một dân tộc bị chiến tranh giày xéo. Nó nhắc nhở chúng ta về những mất mát, đau thương mà chiến tranh gây ra, đồng thời khẳng định sức mạnh của ký ức, tình yêu thương và lòng vị tha trong việc vượt qua những vết thương của quá khứ. “Chiến Trường Vinh Quang” xứng đáng là một tác phẩm kinh điển, một áng văn chương lay động lòng người, đáng để đọc và suy ngẫm.
