Ludwig von Mises, một trong những nhà tư tưởng kinh tế học hàng đầu của thế kỷ 20, đã đóng góp một tác phẩm kinh điển cho lý thuyết tự do với “Chủ Nghĩa Tự Do Truyền Thống”, xuất bản lần đầu năm 1949. Cuốn sách này không chỉ là một bản tóm tắt các nguyên lý cốt lõi của chủ nghĩa tự do cổ điển, mà còn là một lời phê phán mạnh mẽ đối với các học thuyết kinh tế ủng hộ sự can thiệp của nhà nước, đặc biệt là chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa Keynes.
Mises lập luận rằng nền tảng của một xã hội thịnh vượng nằm ở việc tôn trọng tuyệt đối quyền tự do và tư hữu của cá nhân. Mỗi người đều có quyền sở hữu tài sản và tự do quyết định cách sử dụng, mua bán, trao đổi tài sản đó mà không chịu sự can thiệp từ bất kỳ thế lực nào, kể cả nhà nước. Ông tin rằng mọi hoạt động kinh tế nên được tự do vận hành theo quy luật cung cầu của thị trường, tạo nên một hệ thống tự điều chỉnh hiệu quả và năng động.
Đối lập với chủ nghĩa tự do, Mises chỉ ra sự nguy hiểm của chủ nghĩa xã hội, một học thuyết mà ông cho là không tưởng và cuối cùng sẽ dẫn đến sự suy thoái kinh tế. Chủ nghĩa xã hội, với mục tiêu tập trung hóa quyền sở hữu tư liệu sản xuất và trao đổi vào tay cộng đồng, sẽ phá vỡ động lực sáng tạo và cạnh tranh, những yếu tố then chốt cho sự phát triển kinh tế bền vững.
Mises dành một phần quan trọng của cuốn sách để phê phán các chính sách can thiệp của nhà nước vào nền kinh tế. Ông cho rằng bất kỳ sự can thiệp nào, dù với mục đích tốt đẹp như bình ổn giá hay bảo hộ mậu dịch, đều sẽ gây ra những hậu quả tiêu cực khôn lường, làm méo mó thị trường và kìm hãm sự phát triển. Ông lập luận rằng giá cả phải được hình thành tự do dựa trên sự tương tác giữa cung và cầu, và nhà nước không có khả năng can thiệp một cách hiệu quả vào quá trình này.
Mises cũng không ngần ngại chỉ trích các học thuyết kinh tế đương thời như chủ nghĩa tiền tệ và chủ nghĩa Keynes. Ông phản bác quan điểm cho rằng nhà nước có thể kiểm soát lạm phát bằng cách in thêm tiền, cho rằng chính sách này chỉ làm trầm trọng thêm vấn đề. Tương tự, ông bác bỏ ý tưởng của Keynes về việc sử dụng chi tiêu chính phủ để kích thích tăng trưởng kinh tế, khẳng định rằng tăng trưởng thực sự chỉ đến từ việc nâng cao năng suất lao động.
“Chủ Nghĩa Tự Do Truyền Thống” không chỉ là một tác phẩm kinh tế học hàn lâm, mà còn là một tuyên ngôn mạnh mẽ về tự do cá nhân và thị trường tự do. Cuốn sách đã trở thành một trong những công trình kinh điển của trường phái kinh tế học Áo, có ảnh hưởng sâu rộng đến các thế hệ nhà kinh tế sau này. Tác phẩm của Mises tiếp tục khẳng định tầm quan trọng của thị trường tự do và quyền tư hữu như những yếu tố không thể thiếu cho sự phát triển bền vững của một xã hội thịnh vượng. Đây là một cuốn sách thiết yếu cho bất kỳ ai quan tâm đến kinh tế học, triết học chính trị và tương lai của tự do.
