Lỗ Tấn (1881 – 1936), cây đại thụ của văn học hiện đại Trung Quốc, được biết đến như người đặt nền móng cho nền văn học này. Ông là một nghệ sĩ đa tài, sáng tác trên nhiều thể loại, nhưng truyện ngắn mới chính là đỉnh cao trong sự nghiệp văn chương của ông. Sinh ra trong thời kỳ Trung Hoa đầy biến động, Lỗ Tấn đã sớm tiếp nhận tư tưởng tiến bộ và nhận thức sâu sắc về vai trò của văn học đối với vận mệnh quốc gia. Xuất thân là một bác sĩ, nhưng ông sớm nhận ra y học không thể chữa lành những căn bệnh tinh thần mà dân tộc đang mắc phải. Chính vì vậy, ông đã chọn văn chương làm vũ khí để thức tỉnh xã hội.
Truyện ngắn của Lỗ Tấn không chỉ mang giá trị nội dung sâu sắc mà còn có sự đột phá mạnh mẽ về nghệ thuật, góp phần đổi mới văn học hiện đại Trung Quốc. Ông được người đương thời và hậu thế tôn vinh là “bác sĩ văn học”, nhà văn Cách mạng, với những tác phẩm phơi bày những căn bệnh tinh thần của người Trung Quốc. Hình tượng nhân vật AQ trong “AQ Chính truyện” đã trở thành biểu tượng sống động cho tính cách dân tộc Trung Hoa đương thời, vượt ra khỏi trang sách và tồn tại trong đời sống thường nhật.
Độc giả Việt Nam khi đến với truyện ngắn Lỗ Tấn sẽ tìm thấy sự gần gũi, thân quen trong cách xây dựng nhân vật tài tình của ông. Những nhân vật hiện lên sống động, chân thực, đôi khi khiến ta có cảm giác đã gặp ở đâu đó trong xã hội, thậm chí nhận ra chính những điểm yếu của bản thân. Hình ảnh những con người nhỏ bé, sống lay lắt nơi đáy xã hội trong tác phẩm của Lỗ Tấn gợi nhắc đến những nhân vật trong truyện ngắn của nhà văn Nam Cao. Đọc Lỗ Tấn, ta sẽ bắt gặp những tiếng cười châm biếm, hài hước, nhưng khi gấp trang sách lại, đọng lại trong lòng là nỗi xót xa, day dứt trước số phận nhân vật.
Tuyển tập truyện ngắn Lỗ Tấn tập hợp những tác phẩm tiêu biểu nhất của ông, giúp độc giả, học sinh, sinh viên có cái nhìn tổng quan về một trong những cây bút vĩ đại của văn học Trung Quốc. Từ “Nhật ký người điên”, “Cố hương”, “Thuốc”, “AQ Chính truyện”, “Lễ cầu phúc”, “Cao Phu Tử”, “Trong quán rượu”… mỗi tác phẩm đều mang đậm dấu ấn Lỗ Tấn, phản ánh một góc nhìn sâu sắc về xã hội Trung Hoa đầu thế kỷ 20.
Lỗ Tấn là một hiện tượng văn học đặc biệt, một tài năng hiếm có. Trước và sau ông, khó ai sánh được với ông về bút lực và văn phong. Ông là tấm gương, là chuẩn mực cho các thế hệ nhà văn sau này, cả về cuộc đời và sự nghiệp sáng tác. Tác phẩm của ông được đưa vào giảng dạy trong trường học ở nhiều quốc gia, trở thành nguồn cảm hứng cho rất nhiều nhà văn. Không chỉ ở Trung Quốc, mà ngay cả ở Việt Nam, sức sống của những con người lao động, nông dân, thương nhân, trí thức… trong tác phẩm Lỗ Tấn vẫn còn nguyên vẹn giá trị, được đón đọc với sự trân trọng cho đến ngày nay.
Lỗ Tấn đã từng nói: “Trên đời làm gì có đường, người ta đi nhiều thành đường thôi.” Quả thật, con đường văn học mà ông đã chọn, đã đi qua, trước đó chưa từng tồn tại. Ông đã tự mình khai phá, soi sáng con đường ấy cho hậu thế. Những trang viết của ông, như những cột mốc ghi dấu sự hiện diện của một tài năng kiệt xuất, là nguồn tư liệu quý giá cho những ai muốn dấn thân vào con đường văn chương. Dù không cùng thời đại, không cùng quê hương, nhưng chúng ta vẫn có thể cảm nhận được sự vĩ đại của Lỗ Tấn thông qua những di sản văn học mà ông để lại. Chỉ riêng nhân vật AQ, một sáng tạo độc đáo của Lỗ Tấn, cũng đủ để người đời nhớ mãi tên tuổi ông.
Ít ai biết rằng, bên cạnh truyện ngắn, Lỗ Tấn còn là một nhà thơ. Chỉ riêng 75 bài thơ đã được dịch sang tiếng Việt cũng đủ khiến người ta ngạc nhiên về sự đa tài, phong phú và bí ẩn trong con người ông. Giống như việc khám phá con người Lỗ Tấn, việc tìm hiểu tác phẩm của ông chưa bao giờ là muộn màng, miễn là ta có quyết tâm và nỗ lực.
