“Con Bạc”, một trong những kiệt tác của đại văn hào Nga Fyodor Mikhaylovich Dostoyevsky (1821-1881), thuộc seri “Cuộc đổ bộ của chàng Dostoievski”, đưa người đọc vào cuộc hành trình khám phá những ngóc ngách tâm hồn con người đầy phức tạp. Được xem là một trong ba trụ cột của văn học Nga thế kỷ 19, bên cạnh Gogol và Tolstoy, Dostoevsky nổi tiếng với bút pháp phân tích tâm lý sắc sảo, đào sâu vào nội tâm nhân vật và phản ánh những vấn đề xã hội đương thời. Tác phẩm này, giống như “Những kẻ bần hàn”, “Tội Ác và Trừng Phạt” hay “Anh Em Nhà Karamazov”, đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử văn học thế giới.
Lấy bối cảnh nước ngoài, “Con Bạc” khắc họa chân thực bức tranh đời sống người Nga xa xứ, nơi những mảnh đời lạc lõng giữa nền văn minh phương Tây đối diện với những biến đổi trong tính cách dân tộc. Câu chuyện xoay quanh một người Nga, không phải một tay cờ bạc tầm thường, mà mang dáng dấp của một “hiệp sĩ đen” như trong tác phẩm của Pushkin. Qua nhân vật này, Dostoevsky tái hiện tâm lý con người một cách tinh tế, đồng thời thể hiện tầm nhìn độc đáo về cuộc sống.
Quá trình sáng tác “Con Bạc” gắn liền với những khó khăn tài chính của Dostoevsky. Ông phải hoàn thành tiểu thuyết trong thời hạn gấp rút để trả nợ. Nhờ sự hỗ trợ đắc lực của Anna Grigorievna Snitkina, chỉ sau 26 ngày làm việc miệt mài, tác phẩm đã được hoàn tất với sự tỉ mỉ và kỹ lưỡng đến từng chi tiết. Những bản thảo và ghi chép cho thấy Dostoevsky đã dành nhiều công sức chỉnh sửa và hoàn thiện tác phẩm. Ban đầu mang tựa đề “Ruletenburg”, sau đó được đổi thành “Con Bạc” trước khi đến tay nhà xuất bản vào ngày 1 tháng 11 năm 1866. Bà A.G. Dostoievskaia từng chia sẻ rằng, “Con Bạc” khắc họa những lát cắt đời thường, gia đình, đặt trên phông nền văn hóa truyền thống Nga. Tác phẩm này là minh chứng cho khả năng phân tích tâm lý và xã hội sâu sắc của Dostoevsky, khiến người đọc khó lòng rời mắt khỏi từng trang sách.
“Con Bạc” còn mang đậm dấu ấn cá nhân của tác giả. Câu chuyện tình yêu giữa người gia sư và Polina, con gái nuôi của vị tướng quân, được lấy cảm hứng từ mối quan hệ phức tạp giữa Dostoevsky và Apollinariya Prokohevna Suslova. Chi tiết Polina bị quyến rũ bởi chàng trai Pháp De-Grie và mong muốn trả nợ cho anh ta cũng bắt nguồn từ cuộc đời của A.P. Suslova. Hơn nữa, niềm đam mê cờ bạc của nhân vật Aleksei Ivanovich cũng phản ánh chính sở thích của Dostoevsky. Lý thuyết chơi roulette mà Aleksei Ivanovich chia sẻ trong tác phẩm hoàn toàn trùng khớp với lý thuyết mà Dostoevsky từng mô tả trong những bức thư của mình.
Hình tượng “con bạc” trong tác phẩm này có nguồn gốc sâu xa trong văn học, đồng thời liên kết với các bài báo chính luận của Dostoevsky trong những năm 1861-1864. Qua đó, tác giả thể hiện mong muốn so sánh nước Nga hiện đại và quá khứ. Bên cạnh đó, những điểm tương đồng giữa Aleksei Ivanovich và nhân vật Dubrovski của Pushkin càng làm nổi bật sự phong phú và chiều sâu trong sáng tác của Dostoevsky. “Con Bạc” còn phản ánh hiện tượng “người Nga ở nước ngoài”, một chủ đề cũng được khai thác trong tác phẩm “Khói” (1867) của I.S. Turgenev. Theo tờ báo Người đưa tin Nga tháng 10 năm 1862, chỉ riêng năm 1860 đã có hơn 200 ngàn người Nga di cư ra nước ngoài.
Bên cạnh Aleksei Ivanovich, De-Grie, mademoiselle Blanche, ngài Astley, và bà già Antonida Vasilevna là những nhân vật được Dostoevsky xây dựng một cách tài tình, vừa sắc sảo, châm biếm, vừa ấm áp, góp phần hoàn thiện bức tranh xã hội đa chiều mà ông muốn khám phá. “Con Bạc” không chỉ đơn thuần là một câu chuyện về cờ bạc, mà còn là một tác phẩm văn học đầy sức hút, với những tình tiết bất ngờ và lôi cuốn, cùng khả năng phân tích tâm lý nhân vật sâu sắc, để lại ấn tượng mạnh mẽ trong lòng người đọc. Hãy bước vào thế giới của “Con Bạc” và trải nghiệm tài năng văn chương vượt trội của Dostoevsky.
