“Của Chuột và Người” là một kiệt tác văn học Mỹ của John Steinbeck, khắc họa một bức tranh đầy ám ảnh về cuộc sống của tầng lớp lao động trong thời kỳ Đại suy thoái. Câu chuyện xoay quanh George và Lennie, hai người bạn lang thang khắp các trang trại ở California để tìm kiếm công việc, luôn ấp ủ giấc mơ sở hữu một mảnh đất nhỏ, nơi họ có thể “sống bằng chính sức lao động của mình”. George, người đàn ông nhỏ con nhưng nhanh trí, luôn phải chăm sóc cho Lennie, một người khổng lồ nhưng có tâm hồn trẻ thơ và sức mạnh phi thường, thường xuyên vô tình gây ra rắc rối.
Mở đầu bằng khung cảnh thanh bình bên bờ sông Salinas, Steinbeck nhanh chóng đưa người đọc vào cuộc hành trình đầy gian nan của George và Lennie. Họ dừng chân nghỉ ngơi bên dòng sông trong xanh, trò chuyện về công việc sắp tới và nhắc lại giấc mơ về một trang trại nhỏ. Lennie, với bản tính ngây thơ, luôn bị cuốn hút bởi những thứ mềm mại, giữ khư khư một con chuột chết trong túi áo, khiến George phải nhắc nhở. Đoạn đối thoại ngắn ngủi nhưng hé lộ sự gắn bó đặc biệt giữa hai người, George vừa cáu gắt vừa lo lắng cho Lennie, trong khi Lennie hoàn toàn tin tưởng và phụ thuộc vào George.
Giữa những khó khăn chồng chất của cuộc sống tha phương, giấc mơ về một mảnh đất nhỏ bé với vườn rau, chuồng gà và đàn thỏ luôn hiện hữu trong tâm trí họ, trở thành nguồn động lực, niềm an ủi và hy vọng duy nhất. George miêu tả một cuộc sống yên bình, nơi họ có thể tự do làm chủ cuộc đời mình, thoát khỏi cảnh bấp bênh, lo toan. Những lời kể của George không chỉ là lời hứa với Lennie mà còn là tiếng lòng của những người lao động khốn khổ, khao khát một cuộc sống ổn định và hạnh phúc.
Tuy nhiên, ẩn sau vẻ đẹp thơ mộng của giấc mơ là bóng đen của hiện thực tàn khốc. Sự ngờ nghệch của Lennie, dù vô tình, lại tiềm ẩn những nguy cơ khó lường. Những sự kiện trong quá khứ, như việc họ phải trốn chạy khỏi Weed vì Lennie gây ra rắc rối, báo hiệu một kết cục bi thảm. Càng khao khát hạnh phúc, họ càng đối mặt với những thử thách nghiệt ngã, khiến giấc mơ tưởng chừng gần gũi lại trở nên xa vời.
“Của Chuột và Người” không chỉ đơn thuần là câu chuyện về tình bạn, ước mơ và hy vọng. Đó còn là một bản cáo trạng mạnh mẽ về xã hội bất công, nơi những người lao động bị chà đạp, bóc lột và tước đoạt quyền được sống một cuộc đời xứng đáng. Tác phẩm lay động lòng người bởi sự chân thực, xúc động và thấm đẫm tính nhân văn, khẳng định tài năng xuất chúng của John Steinbeck.
