“Đại Nam Liệt Truyện 1: Tiền Biên” là tác phẩm đầu tiên trong bộ sách đồ sộ gồm năm quyển, do Quốc Sử Quán triều Nguyễn biên soạn công phu từ năm 1842 đến 1845. Đây được xem là một trong những nguồn tư liệu quý giá và quan trọng bậc nhất, soi sáng lịch sử Việt Nam thời phong kiến. Tập sách mở ra cánh cửa dẫn dắt người đọc ngược dòng thời gian, khám phá hành trình dựng nước và giữ nước của dân tộc, từ thế kỷ thứ 10 đến giữa thế kỷ 19.
Quyển sách được cấu trúc chặt chẽ, chia thành hai phần chính: Tiền Biên và Chính Biên. Phần Tiền Biên như lời dẫn nhập trang trọng, bao gồm lời tựa của Quốc Sử Quán, lời tựa của Hoàng đế Minh Mạng, mục lục chi tiết và phần giới thiệu tổng quan về quá trình biên soạn bộ sử đồ sộ này. Phần này không chỉ cung cấp cái nhìn khái quát về nội dung sách mà còn hé lộ những nỗ lực đáng kính của các sử gia triều Nguyễn trong việc ghi chép và bảo tồn lịch sử dân tộc.
Phần Chính Biên, trái tim của tác phẩm, là nơi hội tụ những câu chuyện tiểu sử lôi cuốn về các nhân vật kiệt xuất, làm nên những trang sử hào hùng của đất nước. Xuyên suốt chiều dài lịch sử, từ những vị vua khai quốc của nhà Ngô, nhà Đinh như Ngô Quyền, Đinh Bộ Lĩnh, Đinh Tiên Hoàng đến các bậc đế vương thời Tiền Lê như Lê Đại Hành, Lý Thái Tổ, tác phẩm lần lượt khắc họa chân dung những người đã đặt nền móng cho một quốc gia độc lập, tự chủ.
Hành trình lịch sử tiếp tục đưa ta đến với thời kỳ thịnh trị của nhà Lý với các vị vua anh minh như Lý Thánh Tông, Lý Nhân Tông, rồi đến triều đại nhà Trần oai hùng với những chiến công hiển hách chống giặc ngoại xâm, gắn liền với tên tuổi của Trần Thái Tông, Trần Thủ Độ và những danh tướng lẫy lừng như Trần Hưng Đạo, Trần Quốc Tuấn. Tác phẩm cũng không bỏ qua những giai đoạn lịch sử đầy biến động với sự xuất hiện của nhà Hồ cùng Hồ Quý Ly, sự phục hưng của nhà Later Lê dưới sự lãnh đạo của Lê Lợi, và thời kỳ phân tranh giữa các chúa Trịnh, chúa Nguyễn với những nhân vật tiêu biểu như Trịnh Kiểm, Nguyễn Hoàng.
Cuối cùng, “Đại Nam Liệt Truyện 1: Tiền Biên” dẫn dắt người đọc đến với giai đoạn lịch sử cận đại, thời kỳ đầy biến động của nhà Tây Sơn và sự hình thành triều Nguyễn, với những nhân vật lịch sử nổi bật như Nguyễn Huệ, Gia Long, Minh Mạng. Không chỉ dừng lại ở các bậc đế vương, tác phẩm còn khắc họa chân dung những nhân vật kiệt xuất khác như Nguyễn Trãi, Chu Văn An, những người đã cống hiến tài năng và tâm huyết cho sự phát triển của đất nước.
Với lối viết trang trọng, giàu chất sử liệu, “Đại Nam Liệt Truyện 1: Tiền Biên” không chỉ là một tác phẩm lịch sử quan trọng, ghi lại cuộc đời và sự nghiệp của hàng trăm nhân vật tiêu biểu, mà còn là một áng văn chương giá trị, phản ánh sinh động quá trình hình thành và phát triển của dân tộc Việt Nam. Tác phẩm xứng đáng là một tài liệu tham khảo vô giá cho những ai muốn tìm hiểu về lịch sử Việt Nam, đồng thời khơi gợi niềm tự hào về truyền thống hào hùng của cha ông.
