Cuốn sách “Danh Nhân Văn Hóa Việt Nam” của tác giả Lê Minh Quốc, thuộc bộ sách “Kể Chuyện Danh Nhân Việt Nam”, là một hành trình đầy cảm hứng khám phá những đóng góp to lớn của các bậc tiền nhân cho nền văn hóa Việt Nam. Lấy cảm hứng từ lời án của nhà bách khoa Phan Huy Chú trong “Lịch triều hiến chương loại chí”, tác giả mong muốn khắc họa chân dung những danh nhân văn hóa “có tiếng trên đời”, góp phần giúp độc giả, đặc biệt là thế hệ trẻ, thấu hiểu và trân trọng công đức của họ.
Như Nguyễn Trãi đã khẳng định trong “Bình Ngô đại cáo”, nước Đại Việt ta vốn có truyền thống văn hiến lâu đời. Truyền thống ấy đã hun đúc nên sức mạnh văn hóa bền bỉ, trường tồn cùng dân tộc, vượt qua mọi thử thách của thời gian và những âm mưu đồng hóa của ngoại xâm. Cuốn sách tôn vinh những giá trị vật chất và tinh thần do tiền nhân sáng tạo, đồng thời khẳng định tầm quan trọng của văn hóa trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước. Hình ảnh Nguyễn Trãi, người anh hùng dân tộc, người đã vận dụng sức mạnh văn hóa vào cuộc kháng chiến chống giặc Minh, là một minh chứng hùng hồn cho luận điểm này.
Tác phẩm không chỉ dừng lại ở những nhân vật lịch sử mà còn mở rộng đến những danh nhân văn hóa được UNESCO vinh danh như Nguyễn Trãi và Nguyễn Du. Tác giả dành sự ngưỡng mộ đặc biệt cho đại thi hào Nguyễn Du, người đã để lại cho hậu thế kiệt tác “Truyện Kiều”, một viên ngọc quý không chỉ của văn học Việt Nam mà còn của văn học thế giới. Cuốn sách cũng khắc họa chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc, người đã làm rạng danh đất nước trên trường quốc tế.
Từ những gương mặt tiêu biểu của lịch sử đến những tên tuổi lừng lẫy của thế kỷ XX, tác giả lần lượt giới thiệu những đóng góp đáng trân trọng của các danh nhân trên nhiều lĩnh vực. Phạm Đình Hổ với những công trình nghiên cứu đồ sộ về lịch sử, ngôn ngữ, địa lý và thơ ca. Nguyễn Khuyến, nhà thơ của làng quê, của mùa thu Việt Nam, đồng thời là cây bút trào phúng xuất sắc. Phan Văn Trị, Nguyễn Đổng Chi, Nam Cao, Nguyễn Phan Chánh… mỗi người đều để lại dấu ấn riêng trong kho tàng văn hóa dân tộc.
Tác giả cũng không quên những cây bút trào phúng sắc sảo như Tú Xương và Tú Mỡ, những người đã dùng tiếng cười để phê phán những thói hư tật xấu của xã hội. Bên cạnh đó, cuốn sách còn giới thiệu đến bạn đọc những di sản văn hóa phi vật thể độc đáo như chuyện kể bác Ba Phi, một kho tàng văn học dân gian Nam Bộ. Những tác phẩm hiện thực phê phán của Vũ Trọng Phụng, tư tưởng triết học của Trần Đức Thảo, âm nhạc của Văn Cao, những nghiên cứu dân tộc học của Từ Chi… tất cả đều góp phần làm phong phú thêm bức tranh toàn cảnh về các danh nhân văn hóa Việt Nam.
Với mong muốn xây dựng một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, tác giả khẳng định những nỗ lực của các danh nhân trong việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa là vô cùng quý giá. Do khuôn khổ có hạn, cuốn sách chưa thể bao quát hết tất cả những “bậc có tiếng trên đời”, nhưng hứa hẹn sẽ tiếp tục hành trình khám phá này trong những tập sách tiếp theo. Tác giả cũng bày tỏ mong muốn nhận được sự đóng góp ý kiến của bạn đọc, các học giả và nhà sử học để bộ sách ngày càng hoàn thiện hơn.
