“Đất Vỡ Hoang” là một trong những kiệt tác của Mikhail Aleksandrovich Sholokhov, nhà văn Liên Xô từng đoạt giải Nobel Văn học năm 1965, nổi tiếng với bộ tiểu thuyết sử thi “Sông Đông êm đềm” được ví ngang hàng với “Chiến tranh và hòa bình” của Lev Tolstoy. Tác phẩm này khắc họa phong trào tập thể hóa nông nghiệp ở nông thôn Nga những năm 1930, một đề tài đầy biến động và mâu thuẫn. Điều đáng kinh ngạc là Sholokhov đã bắt đầu viết “Đất Vỡ Hoang” ngay giữa lúc đang dồn tâm huyết cho tập 3 của “Sông Đông êm đềm”, chứng tỏ sức hút mạnh mẽ của hiện thực cuộc sống đối với tâm hồn nhạy cảm và tinh thần trách nhiệm của một người nghệ sĩ cộng sản.
Quá trình sáng tác “Đất Vỡ Hoang” kéo dài gần 30 năm, trải qua nhiều gian truân, đặc biệt là việc bản thảo tập 2 bị thiêu hủy trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại. Tuy nhiên, hai tập truyện khi đọc liền mạch lại tạo thành một chỉnh thể hoàn hảo, khó có thể nhận ra khoảng cách thời gian hơn 20 năm giữa chúng. Tập 1 tái hiện sống động bầu không khí sôi nổi, bề bộn của những ngày đầu thành lập nông trang, tập trung vào những biến đổi xã hội và xung đột chính trị. Tập 2 lại chậm rãi hơn, đi sâu vào thế giới nội tâm nhân vật, những tâm tư tình cảm, những góc khuất của lòng người, với âm hưởng trữ tình nổi bật.
Giống như “Sông Đông êm đềm”, “Đất Vỡ Hoang” thể hiện ngòi bút hiện thực sắc bén, không khoan nhượng của Sholokhov. Tác phẩm phơi bày một bức tranh hiện thực phong phú, đa dạng, đầy mâu thuẫn và phức tạp, đôi khi tàn nhẫn, tàn khốc, mà không hề che giấu hay tô vẽ. Bên cạnh đó, nghệ thuật trào phúng dí dỏm, đôi khi táo bạo, cũng là một điểm nhấn đặc sắc. Những nhân vật như Nagunốp và Suka với tính cách trái ngược, hay những câu chuyện ba hoa khoác lác của ông lão Suka ẩn chứa đằng sau cả một quá khứ cơ cực, đắng cay, là minh chứng cho tài năng của Sholokhov.
Cái trào phúng, cái trữ tình, và cái hiện thực trong “Đất Vỡ Hoang” đều thấm đượm tính triết lý sâu sắc, lay động tâm hồn người đọc, khiến họ phải suy nghĩ, băn khoăn cùng tác giả. Dù chỉ phản ánh một lát cắt lịch sử ở một vùng quê nhỏ bên sông Đông, tác phẩm đã vượt qua thử thách của thời gian và trở thành di sản tinh thần của văn học thế giới. Những nhân vật như Đavưđốp, Nagunốp, Radơmiốtnốp, Maiđanhicốp, Varia, Suka, Luska,… sẽ còn sống mãi trong lòng độc giả khắp nơi.
Đoạn trích mở đầu tác phẩm vẽ nên một bức tranh thiên nhiên mùa đông xứ sở sông Đông vừa nên thơ vừa khắc nghiệt. Hương thơm ngát của hoa anh đào hòa quyện với mùi ẩm ướt của tuyết tan, hương vị đậm đà của đất mới, mùi ngải cứu khô héo vì băng giá, tạo nên một thứ hương vị đặc trưng của thảo nguyên. Giữa khung cảnh ấy, hình ảnh một người cưỡi ngựa xuất hiện trong đêm tối tháng Giêng năm 1930, khởi đầu cho câu chuyện đầy biến động về cuộc sống của những người nông dân Nga trong thời kỳ tập thể hóa. Sự xuất hiện bí ẩn của người khách lạ, cuộc trò chuyện ngắn ngủi với bà lão ven đường, rồi màn gặp gỡ đầy bất ngờ với Iakốp Ôxtơrốpnốp, tất cả gợi lên một không khí hồi hộp, khơi gợi trí tò mò của người đọc về thân phận và mục đích của người đàn ông này, hứa hẹn một câu chuyện hấp dẫn phía trước.
