Cuốn sách “Định Mệnh Chiến Tranh” của Graham Allison là một tác phẩm phân tích sắc bén về tình hình quốc tế hiện đại, đặc biệt tập trung vào mối quan hệ căng thẳng ngày càng gia tăng giữa Mỹ và Trung Quốc. Tác giả khéo léo vận dụng khái niệm “Bẫy Thucydides” – mô hình xung đột lịch sử giữa một cường quốc đang trỗi dậy và một cường quốc thống trị – để soi chiếu vào động thái cạnh tranh hiện tại giữa hai quốc gia này. “Định Mệnh Chiến Tranh” không chỉ đơn thuần bàn về Trung Quốc mà còn là một bức tranh toàn cảnh về sự dịch chuyển quyền lực và thay đổi cán cân toàn cầu khi một cường quốc mới nổi lên. Allison đưa ra những phân tích sâu sắc và lập luận chặt chẽ về tình hình này, thuyết phục người đọc về tầm quan trọng của việc thấu hiểu và ứng phó với những biến động địa chính trị đang diễn ra.
Lời nói đầu của cuốn sách mở ra bằng lời cảnh báo của Napoleon về sự trỗi dậy của Trung Quốc và tác động của nó đối với thế giới. Allison khẳng định luận điểm trung tâm của mình: Mỹ và Trung Quốc đang rơi vào “Bẫy Thucydides”, một vòng xoáy xung đột tiềm ẩn nguy cơ chiến tranh. Lịch sử cho thấy trong 16 trường hợp tương tự, 12 trường hợp đã dẫn đến chiến tranh. Mặc dù chiến tranh không phải là kết cục tất yếu, nhưng sự trỗi dậy của Trung Quốc đang thách thức trật tự thế giới hiện tại do Mỹ dẫn dắt, tạo ra những áp lực cấu trúc khổng lồ mà cả hai bên cần phải kiểm soát. Tác giả nhấn mạnh đây không phải là một cuốn sách về Trung Quốc, mà là về tác động của một Trung Quốc đang trỗi dậy đối với Mỹ và toàn cầu.
Sự xuất hiện của Tập Cận Bình và Donald Trump, hai nhà lãnh đạo mang trong mình tham vọng khôi phục lại vị thế quốc gia, càng làm gia tăng căng thẳng trong mối quan hệ Mỹ – Trung. Cả hai đều coi quốc gia kia là trở ngại chính cho tham vọng của mình, và đều theo đuổi những chính sách cứng rắn, khơi dậy làn sóng dân tộc chủ nghĩa trong nước. Liệu cuộc đối đầu này có dẫn đến chiến tranh hay không vẫn là một câu hỏi mở. Tuy nhiên, Allison cảnh báo rằng việc lảng tránh “Bẫy Thucydides” không làm cho nó biến mất. Chỉ bằng cách đối mặt với nó, chúng ta mới có thể tìm ra giải pháp để vượt qua thách thức lịch sử này.
Phần mở đầu chương 1 tiếp tục khẳng định tầm quan trọng của việc hiểu Trung Quốc thông qua câu chuyện về Lý Quang Diệu, cố vấn chiến lược cho nhiều nguyên thủ quốc gia trên thế giới, người được coi là chuyên gia hàng đầu về Trung Quốc. Lý Quang Diệu đã nhận định: Trung Quốc không chỉ là một cường quốc bình thường, mà là “cường quốc lớn nhất trong lịch sử thế giới”. Tác giả sau đó đưa ra những con số thống kê ấn tượng về sự phát triển kinh tế thần tốc của Trung Quốc trong một thế hệ, từ một quốc gia gần như không hiện diện trên bản đồ kinh tế thế giới trở thành nền kinh tế lớn thứ hai, vượt qua Mỹ trong nhiều chỉ số quan trọng. Tốc độ tăng trưởng chóng mặt này đặt ra câu hỏi: Khi nào Mỹ sẽ thực sự chấp nhận vị trí thứ hai?
Sự trỗi dậy của Trung Quốc là một cú sốc đối với nhiều người Mỹ, những người đã quen với vị thế số một của đất nước mình. Tác giả dẫn chứng báo cáo của IMF năm 2014, trong đó IMF khẳng định Trung Quốc đã vượt qua Mỹ về quy mô kinh tế dựa trên sức mua tương đương (PPP). Điều này đã gây ra nhiều tranh cãi, với một số ý kiến cho rằng nên sử dụng các tiêu chí khác để so sánh. Tuy nhiên, Allison khẳng định PPP là thước đo chính xác nhất, đặc biệt khi đánh giá tiềm lực quân sự của một quốc gia. Ông kết thúc phần mở đầu bằng việc đề cập đến luận điệu “chậm lại” của báo chí phương Tây khi nói về kinh tế Trung Quốc, đặt ra câu hỏi liệu tốc độ tăng trưởng “chậm lại” của Trung Quốc có vẫn nhanh hơn tốc độ tăng trưởng của Mỹ hay không.
