“Đoạn Tuyệt”, tiểu thuyết xuất bản năm 1934 của nhà văn Nhất Linh, là câu chuyện đầy day dứt về Loan, một cô gái tân thời khao khát tự do giữa xã hội Việt Nam đương thời đầy rẫy những ràng buộc phong kiến. Được tiếp thu tư tưởng mới, trân trọng tự do cá nhân, Loan đau đớn chứng kiến những luật lệ hà khắc kìm kẹp quyền sống của con người, đặc biệt là người phụ nữ. Hoàn cảnh gia đình khó khăn buộc Loan phải từ bỏ học hành và chấp nhận cuộc hôn nhân sắp đặt với Thân, con trai một gia đình giàu có, cũng là chủ nợ của gia đình Loan, dẫu lòng nàng luôn hướng về Dũng, chàng trai tân thời dám sống thật với lý tưởng của mình.
Dũng, với lối sống tự do, thoát ly khỏi khuôn khổ đạo đức cũ, trở thành biểu tượng lý tưởng mà Loan hướng tới. Anh không chỉ là tình yêu của Loan, mà còn là hiện thân của khát vọng sống tự lập, mạnh mẽ và tự do mà nàng hằng ao ước. Cuộc sống hôn nhân của Loan trở thành chuỗi ngày ngột ngạt trong gia đình chồng. Nàng cố gắng thích nghi, vun vén hạnh phúc nhưng lại bị cuốn vào vòng xoáy mâu thuẫn giữa tư tưởng mới và cũ. Sự hà khắc, mê tín của mẹ chồng, cùng với thái độ thờ ơ của người chồng, khiến Loan cảm thấy mình như một món hàng bị mua bán, một cái máy đẻ, một nô lệ không công. Bi kịch lên đến đỉnh điểm khi con trai Loan qua đời vì sự mê tín của mẹ chồng, và Loan bị ép cưới vợ lẽ cho Thân.
Tuyệt vọng và bế tắc, Loan tưởng chừng như cuộc đời mình sẽ mãi chìm trong bóng tối. Nhưng rồi, một biến cố bất ngờ xảy ra – một vụ án mạng, một phiên tòa và cuối cùng là phán quyết trắng án, đã mở ra cánh cửa tự do cho Loan. Từ đây, nàng bắt đầu hành trình tìm lại chính mình và nỗ lực tái thiết cuộc đời. Thông qua câu chuyện của Loan, Nhất Linh đã khắc họa bức tranh xã hội đương thời với những xung đột gay gắt giữa cái mới và cái cũ. Ông lên án mạnh mẽ những hủ tục phong kiến kìm hãm con người, ca ngợi khát vọng tự do, hạnh phúc cá nhân và lý tưởng cải tạo xã hội. “Đoạn Tuyệt” không chỉ là câu chuyện tình yêu, mà còn là bản tuyên ngôn về quyền sống, quyền tự do của con người, đặc biệt là người phụ nữ.
Tác phẩm được xem là một trong những vì sao sáng trong nền văn học Việt Nam, được “Sống” (Thương hiệu sách Tác giả Việt) tuyển chọn vào Tủ sách Khuê Văn, dành riêng cho những tác phẩm kinh điển. Với bút pháp tài hoa, lời văn vừa uyển chuyển vừa mạnh mẽ, Nhất Linh đã tạo nên một tác phẩm đầy sức hút, lay động lòng người. Dù có những ý kiến trái chiều về cách giải quyết vấn đề và góc nhìn đôi khi thiên lệch của tác giả, nhưng không thể phủ nhận giá trị nhân văn sâu sắc và tầm ảnh hưởng của “Đoạn Tuyệt” đối với văn học Việt Nam hiện đại. Tác phẩm là một tiếng nói mạnh mẽ, thức tỉnh con người dám sống thật với chính mình, dám đấu tranh cho hạnh phúc và tự do. “Đoạn Tuyệt” – một tác phẩm xứng đáng được khám phá và chiêm nghiệm.
