Ihara Saikaku, văn hào Nhật Bản thế kỷ XVII, từng nhận xét: “Con người là những hiện thân ma quái”. Đây không phải lời chỉ trích mà là một miêu tả sắc sảo về bản chất khó nắm bắt, đa chiều của con người. Tác phẩm “Đời Du Nữ” của ông là một minh chứng rõ nét cho quan điểm này, đồng thời là một di sản văn học quý giá và có sức ảnh hưởng sâu rộng.
Saikaku (1641-1693), được mệnh danh là “Vầng Trăng Phù Thế”, là một hiện tượng độc đáo trong văn học Nhật Bản thời kỳ phục hưng. Với tài năng xuất chúng, ông đã chinh phục độc giả bằng những tác phẩm tràn đầy sức sống và tinh tế, khám phá cuộc sống một cách sôi nổi và hấp dẫn. “Đời Du Nữ” không chỉ đơn thuần là một cuốn sách mà còn là một tác phẩm nghệ thuật được chắt lọc từ tâm huyết và tri thức của tác giả. Từng trang sách là một mảnh ghép sống động của bức tranh thế gian đa tình và phong phú, nơi con người hòa quyện vào một thế giới đầy màu sắc, hấp dẫn và không ngừng chuyển động. Đọc “Đời Du Nữ” không chỉ là đọc mà là trải nghiệm, là sống cùng những nhân vật đa chiều và đầy cảm xúc, là nhìn thấy những mảng sắc thái đẹp đẽ và phức tạp của cuộc sống qua lăng kính tâm hồn con người.
Bên cạnh văn chương, Saikaku còn là một nhà phê bình nghệ thuật Kabuki, một họa sĩ minh họa tài hoa cho các tập thơ và tiểu thuyết của mình, và một nhà thư pháp xuất sắc. Sau thành công của cuốn sách đầu tay, sự nghiệp sáng tác của ông thăng hoa mạnh mẽ, đặc biệt là năm 1688 với 5 tác phẩm đồ sộ. Trong 10 năm cuối đời, ông đã cho ra đời ít nhất 25 tác phẩm. Ngay cả trước khi qua đời ở tuổi 51, Saikaku vẫn miệt mài sáng tạo, để lại bài haiku cuối cùng như một lời từ biệt thế gian.
Được miêu tả là người đàn ông tinh tế, lãng mạn với dáng vẻ trẻ trung, bức chân dung của Saikaku do nhà thơ Haga Issho khắc họa lại càng làm nổi bật cá tính mạnh mẽ, tràn đầy năng lượng của ông. Hình ảnh người đàn ông nhỏ nhắn, đầu hói, ngồi suy tư trên chiếc thảm, ánh mắt chăm chú, đôi tai như đang lắng nghe sâu xa, thể hiện sự pha trộn giữa bóng tối và ánh sáng, giữa hài hước thông thái và tâm hồn sâu sắc, rộng lượng – đúng như hình ảnh một vầng trăng yên bình mà cuốn hút.
Tác phẩm của Saikaku thường xoay quanh hai đề tài lớn: sắc dục và tiền tài. Nếu ban đầu, sắc dục là chủ đề nổi bật, làm nên tên tuổi nhưng cũng gây tranh cãi cho ông, thì về sau, ông dần chuyển sang khai thác cuộc sống kinh tế của người dân thành thị. Các tác phẩm về sắc dục, hay còn gọi là ‘Koshokubon’, bao gồm những tác phẩm nổi tiếng như “Người đàn ông đa tình” (1682), “Người phụ nữ đa tình” (1686), và “Năm phụ nữ đa tình” (1686). Ngay cả những tác phẩm không mang tiêu đề “Koshok” vẫn thấm đẫm chủ đề này, thể hiện tình yêu và dục vọng dưới nhiều góc độ, thậm chí cả tình yêu đồng giới. Nhân vật trong truyện thường đa tình, bất kể nam nữ, và “hiếu sắc” ở đây mang nhiều tầng nghĩa, từ việc có nhiều người yêu đến sự đam mê mãnh liệt với cuộc sống đa sắc màu. Saikaku nhìn thế giới như một bức tranh rực rỡ, nơi con người, với tất cả vẻ đẹp và khiếm khuyết, trở thành trung tâm, vượt lên trên cả vẻ đẹp của hoa anh đào, hoa mơ, trăng hay nước.
“Đời Du Nữ”, với lối kể chuyện ngôi thứ nhất sống động, tái hiện chân thực môi trường “thành phố không đêm”, nơi du nữ, vũ nữ và các nghệ sĩ hội tụ, hình thành nên một nét văn hóa đặc sắc của thời kỳ Tokugawa. Hành trình của người du nữ không chỉ là chuỗi ngày gian truân mà còn là bức tranh đa dạng, phức tạp về cuộc sống của họ, nơi tình yêu và nhục cảm đan xen. Khác với vẻ lãng mạn thường thấy, nhân vật nữ trong “Đời Du Nữ” hiện lên với sự phức tạp và đầy nhục cảm. Cách nàng tiếp cận đàn ông, ngay cả khi đối diện với tượng Phật, cho thấy đề tài nam nữ đã ăn sâu vào cuộc sống của nàng.
Không chỉ sắc dục, Saikaku còn tinh tế nắm bắt khía cạnh tiền tài trong tác phẩm “Kho Tàng Vĩnh Cửu”, mô tả cách thức kiếm tiền và chi tiêu của người dân thành thị. Tác phẩm không chỉ là cẩm nang làm giàu mà còn là bức tranh sống động về cuộc sống dưới ánh sáng của đồng tiền, nơi sự trung thực trong kinh doanh được đề cao.
Với sự kết hợp tài tình giữa trào phúng và hiện thực, ngay cả trong những bi kịch, tác phẩm của Saikaku vẫn ánh lên tia sáng nghịch ngợm, tạo nên một phong cách hiện thực châm biếm đầy chất thơ. Chính tính hiện đại này đã góp phần khôi phục tên tuổi của ông vào cuối thế kỷ XIX sau hai thế kỷ bị lãng quên. Đọc Saikaku, ta thấy chính mình trong từng nhân vật, từ vẻ đẹp đến nhược điểm, từ sắc đẹp đến tình yêu, từ trang trọng đến hài hước. Và qua đó, ta nhận ra cuộc sống xung quanh mình đa dạng và phong phú đến nhường nào. “Đời Du Nữ” xứng đáng là một tác phẩm để đọc, để khám phá và để suy ngẫm.
