Cuốn sách “Đức Thánh Trần” của GS.TS Trần Thanh Cảnh, xuất bản lần đầu năm 2009, là một công trình nghiên cứu công phu và tỉ mỉ về cuộc đời, sự nghiệp cũng như những cống hiến vĩ đại của Trần Thái Tông – vị vua khai quốc triều Trần. Ông được xem là bậc thầy về chính trị và quân sự, người đã đặt nền móng cho một triều đại hùng mạnh, đưa Đại Việt trở thành một cường quốc trong khu vực Đông Nam Á thế kỷ 13.
Dựa trên nền tảng các nguồn sử liệu quan trọng như Đại Việt sử ký toàn thư, Đại Việt sử lược, Lịch triều hiến chương loại chí cùng nhiều tài liệu nghiên cứu khác, tác giả Trần Thanh Cảnh đã khắc họa một bức tranh toàn diện về cuộc đời và sự nghiệp của Trần Thái Tông. Công trình này không chỉ tổng hợp mà còn làm sáng tỏ nhiều điểm còn chưa rõ ràng trong các tư liệu truyền thống, ví dụ như năm sinh, năm mất, gia thế, quá trình lên ngôi của vị vua này.
Hành trình khám phá Trần Thái Tông bắt đầu từ chương đầu tiên, xoay quanh gia thế và thời thơ ấu của ông tại làng Văn Lâm, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên. Xuất thân từ một gia đình quý tộc, tuy không thuộc hoàng tộc, nhưng lại mang truyền thống khoa bảng, lòng yêu nước nồng nàn và có nhiều thành viên tham gia kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ nhất.
Tiếp đó, tác giả phân tích sâu sắc vai trò của Trần Thái Tông trong cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông lần thứ hai (1257-1260). Những chiến công hiển hách đã chứng minh tài năng quân sự và khả năng lãnh đạo xuất chúng của ông, đặt nền móng cho việc được phong chức Điện tiền chương sự sau này.
Năm 1278 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng khi Trần Thái Tông lên ngôi vua sau khi Trần Thánh Tông thoái vị. Từ đây, ông triển khai hàng loạt cải cách quan trọng, từ việc đổi tên nước thành Đại Việt, đổi niên hiệu, chấn chỉnh bộ máy quan liêu đến việc thiết lập chính sách đối ngoại, tất cả đều hướng đến mục tiêu củng cố quyền lực và đưa Đại Việt trở nên hùng mạnh hơn.
Tác giả tiếp tục phân tích chi tiết các hoạt động của Trần Thái Tông trong vai trò là vị vua khai quốc: củng cố quốc phòng, phát triển kinh tế – văn hóa, xây dựng bộ máy hành chính, đề cao đạo đức, chính trị và tôn giáo. Đặc biệt, việc cho xây dựng nhiều công trình kiến trúc quan trọng như đền thờ Khai Quốc công Trần Quốc Tuấn, đền thờ Trần Hưng Đạo, đền thờ Trần Nhân Tông… càng khẳng định sự tôn vinh của ông đối với các bậc anh hùng dân tộc.
Cuối cùng, tác giả Trần Thanh Cảnh đã khẳng định những đóng góp to lớn của Trần Thái Tông đối với vận mệnh dân tộc. Nhờ tài lãnh đạo của ông, triều Trần đã đứng vững và bảo vệ độc lập cho đất nước trong suốt thế kỷ 13, đưa Đại Việt trở thành một cường quốc ở Đông Nam Á. Trần Thái Tông xứng đáng được ghi nhận là một vị vua khai quốc tài năng và có công lao to lớn đối với dân tộc.
“Đức Thánh Trần” của GS.TS Trần Thanh Cảnh là một công trình nghiên cứu có giá trị, góp phần làm sáng tỏ cuộc đời và sự nghiệp của vị vua khai quốc Trần Thái Tông. Cuốn sách xứng đáng là một tài liệu tham khảo quý giá cho những ai quan tâm đến lịch sử Việt Nam và muốn tìm hiểu sâu hơn về một trong những vị vua vĩ đại nhất của dân tộc.
