Fyodor Mikhailovich Dostoevsky (1821-1881), một trong những cây đại thụ của văn học Nga thế kỷ 19, đã để lại cho hậu thế một di sản văn chương đồ sộ và giàu giá trị nhân văn. Sinh ra tại Moscow trong một gia đình có người cha là bác sĩ quân y nghiêm khắc và người mẹ hiền lành, rộng lượng, Dostoevsky đã sớm tiếp xúc với những mảng đối lập trong cuộc sống, điều này đã ảnh hưởng sâu sắc đến phong cách sáng tác của ông sau này. Những trải nghiệm cá nhân cùng gốc gác quý tộc đã hun đúc nên một Dostoevsky luôn đào sâu vào những xung đột nội tâm, sự giằng xé giữa lý trí và tinh thần, và khát khao tìm kiếm sự cân bằng trong cuộc sống con người. Tác phẩm của ông không đơn thuần phán xét đúng sai, thiện ác, mà là sự thấu hiểu sâu sắc về những dao động bất tận trong tâm hồn con người.
Trong số những kiệt tác của Dostoevsky, “Gã Khờ” nổi bật như một đỉnh cao nghệ thuật, khắc họa chân dung nhân vật Hoàng thân Myshkin đa chiều và đầy ám ảnh. Myshkin, với những nét phảng phất của Chúa Jesus, Don Quixote và Pickwick, mang trong mình lý tưởng của một tín đồ Thiên Chúa giáo chân chính. Tuy nhiên, Dostoevsky không đặt Myshkin vào một thế giới lý tưởng hóa, mà đặt anh giữa bối cảnh xã hội Nga đương thời đầy rẫy những mâu thuẫn, từ đó thể hiện cái nhìn phê phán sâu sắc về quyền lực và xã hội.
Nhằm mang đến cho độc giả Việt Nam cơ hội tiếp cận trọn vẹn hơn với di sản văn học của Dostoevsky, Trung tâm Văn hóa Ngôn ngữ Đông Tây phối hợp cùng các nhà xuất bản hàng đầu đã và đang thực hiện dự án Tuyển Tập Tác Phẩm chọn lọc từ khắp nơi trên thế giới. Trong đó, Tuyển tập tác phẩm F. Dostoevsky tập hợp những tác phẩm tiêu biểu nhất của văn hào, được in ấn với chất lượng cao cấp. Tính đến năm 2001, ba tác phẩm “Lũ người quỷ ám”, “Anh em nhà Karamazov” và “Tội ác và hình phạt” đã được xuất bản. “Gã Khờ”, một trong những tác phẩm quan trọng nhất trong tuyển tập, được đặc biệt chú trọng về mặt biên dịch và hiệu đính.
Bản dịch “Gã Khờ” của dịch giả Phạm Xuân Thảo (1973) dù được đánh giá cao về sự chính xác và tinh tế, nhưng do được thực hiện thông qua ngôn ngữ trung gian (nhiều khả năng là tiếng Pháp), nên vẫn tồn tại một số sai sót so với nguyên tác tiếng Nga. Vì vậy, lần tái bản này, chúng tôi đã tiến hành biên tập kỹ lưỡng dựa trên bản tiếng Nga Ф.М Достоевский. Собрание Сочинений B15 TOMAX Том шестой, Ленинград. Наука. 1989 (F. Dostoevsky, Tuyển tập tác phẩm 15, tập 6, Leningrad, Nhà xuất bản Khoa học, 1989). Quá trình hiệu đính tập trung vào việc đảm bảo nội dung chính xác, bổ sung những đoạn dịch bị thiếu sót, điều chỉnh từ ngữ cho phù hợp với độc giả hiện đại, phiên dịch tên riêng sát nghĩa với tiếng Nga và bổ sung chú giải cần thiết để làm rõ thêm những chi tiết trong tác phẩm.
Bộ F. Dostoevsky Tuyển Tập Tác Phẩm dự kiến gồm 5 tập: “Anh em nhà Karamazov”, “Lũ Người Quỷ Ám”, “Tội Ác và Hình Phạt”, “Gã Khờ” và “Truyện và Truyện Ngắn”. “F. Dostoevsky Tuyển Tập Tác Phẩm Tập 3: Gã Khờ” sẽ là cánh cửa mở ra thế giới nội tâm phong phú của Dostoevsky, giúp bạn đọc khám phá thêm về cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của một trong những nhà văn vĩ đại nhất mọi thời đại.
