Năm 2008, Trung Quốc trải qua một năm đầy biến động với ba sự kiện lớn có tác động sâu sắc đến hình ảnh quốc gia và chính trị trong nước. Cuốn sách “Gã Khổng Lồ Mất Ngủ” của Susan L. Shirk phân tích chính xác và sắc bén những sự kiện này: Thế vận hội Bắc Kinh, cuộc nổi dậy ở Tây Tạng và trận động đất kinh hoàng ở Tứ Xuyên.
Kể từ những năm 1990, Trung Quốc đã đặt mục tiêu đăng cai Thế vận hội Olympic như một cách để khẳng định vị thế quốc tế sau một thập kỷ cải cách kinh tế và mở cửa. Bắc Kinh đã đầu tư mạnh vào cơ sở hạ tầng và kiến trúc, mong muốn thể hiện một hình ảnh hiện đại và tiên tiến trước toàn thế giới. Tuy nhiên, bài toán nan giải về ô nhiễm không khí đã đặt ra thách thức lớn, buộc chính phủ phải triển khai các biện pháp khắc phục tình trạng này trong thời gian diễn ra sự kiện.
Giấc mơ Olympic của Trung Quốc không chỉ đối mặt với thách thức về môi trường mà còn bị phủ bóng bởi những vấn đề chính trị nhạy cảm. Vết sẹo của cuộc biểu tình Thiên An Môn năm 1989 vẫn còn đó, và cuộc nổi dậy ở Tây Tạng vào tháng 3/2008 càng làm gia tăng áp lực từ cộng đồng quốc tế và cả từ chính những tiếng nói phản biện trên mạng internet trong nước. Chính phủ Trung Quốc phải tìm cách cân bằng giữa việc duy trì hình ảnh quốc gia và kiểm soát thông tin.
Chỉ hai tháng sau cuộc nổi dậy ở Tây Tạng, trận động đất kinh hoàng ở Tứ Xuyên tháng 5/2008 đã gây ra tổn thất nặng nề về người và của. Thảm họa này đã buộc chính phủ Trung Quốc phải nhanh chóng ứng phó và chấp nhận sự hỗ trợ quốc tế. Sự cởi mở bất ngờ này đã phần nào thay đổi cách nhìn nhận của thế giới về chính phủ Trung Quốc, cho thấy một khía cạnh khác, nhân văn hơn, bên cạnh hình ảnh cứng rắn thường thấy.
Thông qua việc phân tích ba sự kiện trọng đại này, Susan L. Shirk đặt ra câu hỏi về tương lai chính trị của Trung Quốc. Liệu những nỗ lực cải thiện hình ảnh quốc tế có dẫn đến sự thay đổi thực sự về nhân quyền và tự do thông tin? Liệu “gã khổng lồ” Trung Quốc có thể thức tỉnh và bước vào một kỷ nguyên mới cởi mở hơn hay không? “Gã Khổng Lồ Mất Ngủ” là một tác phẩm đáng suy ngẫm về những mâu thuẫn và thách thức mà Trung Quốc phải đối mặt trên con đường trở thành một cường quốc toàn cầu.
