“Giai Thoại Văn Chương Việt Nam” của tác giả Thái Bạch là một tuyển tập những câu chuyện thú vị, độc đáo xoay quanh văn chương Việt Nam, được truyền tụng rộng rãi qua nhiều thế hệ. Giống như cổ tích, tiếu lâm, phong dao, tục ngữ, giai thoại cũng là một sản phẩm văn nghệ phản ánh tình cảm và nếp sống dân tộc. Điểm khác biệt là giai thoại bắt nguồn từ những sự kiện và nhân vật có thật, có tên tuổi rõ ràng. Giai thoại hiện diện trong văn hóa của mọi dân tộc trên thế giới, như “Thanh Hoa Sử Ký” của Trung Quốc hay “Les Parfums humains” của Pháp. Những tác phẩm này không chỉ được lưu truyền trong dân gian mà còn được đưa vào chương trình giáo dục ở mọi tầng lớp xã hội bởi giá trị đặc biệt của chúng: vừa mang tính giải trí, vừa bổ ích cho tinh thần và học vấn.
Văn học Việt Nam trải qua hơn bốn nghìn năm lịch sử, chắc chắn không thiếu những giai thoại hấp dẫn. Tuy nhiên, một thời gian dài, giới học giả nước ta lại có xu hướng tìm kiếm và nghiên cứu giai thoại nước ngoài, từ Trung Quốc, Pháp, Nhật, Anh, Mỹ đến Đức, thay vì khai thác kho tàng giai thoại ngay trong chính nền văn hóa của mình. Với sứ mệnh của văn nghệ dân tộc, tác giả Thái Bạch đã nhận thấy sự thiếu sót này và quyết tâm góp phần bổ khuyết bằng việc sưu tầm và biên soạn những giai thoại về văn chương.
Vậy, giai thoại văn chương là gì? Đó là những câu chuyện hay, vui, lạ về văn chương, có tác dụng tích cực trong việc xây dựng và phát triển văn nghệ nói riêng và tinh thần dân tộc nói chung. Từ trí thức, doanh nhân, người lao động, nông dân đến học sinh, ai mà không thích nghe, đọc giai thoại văn chương? Đó chính là một phần vô cùng quý giá trong kho tàng văn nghệ dân tộc. Thông qua giai thoại văn chương, chúng ta còn có thể hiểu thêm về cuộc đời và tính cách của các văn nhân tiền bối.
Tác giả Thái Bạch đã dày công sưu tầm và tập hợp thành tuyển tập này để gửi đến bạn đọc. Dĩ nhiên, một mình tác giả không thể nào sưu tầm hết được vô vàn giai thoại văn chương Việt Nam. Tuy nhiên, “có còn hơn không”, tác giả xem đây là bước khởi đầu và sẽ tiếp tục nỗ lực để hoàn thiện công trình này. Bước đầu tiên khó tránh khỏi những thiếu sót, tác giả rất mong nhận được sự góp ý của độc giả, bởi “một cây làm chẳng nên non, ba cây chụm lại nên hòn núi cao”.
Trên thế giới, ở bất kỳ quốc gia văn minh nào, giai thoại văn chương đều được xem là những câu chuyện lý thú, góp phần làm phong phú đời sống tinh thần của con người. Việt Nam, một đất nước có bề dày văn hiến, chắc chắn sở hữu một kho tàng giai thoại văn chương đồ sộ được truyền lại từ đời này sang đời khác. Tác giả Thái Bạch, một cây bút thuộc phái tân học, lại là người đầu tiên có ý thức ghi chép và biên soạn những giai thoại, chủ yếu về các nhà cựu học, là điều đáng trân trọng và đáng để chúng ta lưu tâm. Giáo sư Phạm Ngọc Khuê chia sẻ rằng bản thân ông đã được nghe rất nhiều bậc tiền bối kể lại những giai thoại văn chương nước nhà, đã ghi chép và từng có ý định viết thành bài, nhưng việc này không hề đơn giản. Chính vì vậy, ông rất cảm kích trước công trình của tác giả Thái Bạch, dù tuyển tập này mới chỉ là một phần nhỏ trong kho tàng giai thoại văn chương Việt Nam. Cách diễn đạt và những ý kiến của tác giả đã gợi mở nhiều suy ngẫm cho người đọc. Cổ nhân có câu: “Ta hồ văn chương chi sự, thốn tâm thiên cổ”, nghĩa là “Than ôi, cái việc văn chương, tấc lòng muôn đời”. Câu nói này phần nào thể hiện tâm sự của tác giả Thái Bạch, cũng là tâm sự chung của những người cầm bút có tâm huyết với văn chương nước nhà. “Giai Thoại Văn Chương Việt Nam” xứng đáng là một cuốn sách có giá trị.
