Nhân dịp kỷ niệm 150 năm Minh Trị duy tân (1868-2018) và 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam – Nhật Bản (1973-2018), cuốn sách “Giao Điểm Giữa Hai Nền Văn Hóa Việt Nam Và Nhật Bản” của tác giả Vĩnh Sính mở ra một hành trình khám phá sự giao thoa đầy thú vị giữa hai nền văn hóa Á Đông. Cuốn sách tập hợp các tiểu luận sâu sắc, được tác giả dày công nghiên cứu trong nhiều năm, mang đến cho độc giả cái nhìn đa chiều về những nét tương đồng và khác biệt, cũng như ảnh hưởng lẫn nhau giữa văn hóa Việt Nam và Nhật Bản qua nhiều giai đoạn lịch sử.
Cuốn sách khởi đầu bằng những phân tích tinh tế về văn hóa, nghệ thuật và xã hội Nhật Bản. Tiểu luận “‘Những mô hình ẩn giấu’ hay là ‘Những nguyên hình’ của văn hóa Nhật Bản” đào sâu vào những giá trị nền tảng như chủ nghĩa tập đoàn, chủ nghĩa hiện thực và chủ nghĩa hình thức, giúp người đọc hiểu rõ hơn về cốt lõi văn hóa Nhật. Bên cạnh đó, tác giả đưa người đọc đến với không khí ngày Tết cổ truyền của Nhật Bản qua tiểu luận “Ngày Tết ở Nhật và Shichifukujin (Bảy vị thần phước đức)”, đồng thời khéo léo chỉ ra những điểm tương đồng với ngày Tết Việt Nam. Đặc biệt, tiểu luận này còn đề cập đến nghệ thuật thưởng thức trầm hương (kôdô), hé lộ một phần lịch sử giao lưu văn hóa giữa Đàng Trong và Nhật Bản.
Hành trình khám phá văn hóa Nhật Bản được tiếp nối với tiểu luận về cuộc đời và sự nghiệp của thi sĩ Saigyô Hôshi (1118-1190), một tâm hồn tài hoa yêu phiêu du. Tác giả cũng làm sáng tỏ những nhầm lẫn thú vị về hoa trà mi trong tiểu luận “Hải đường lả ngọn đông lân”, mở ra một kho tàng kiến thức mới mẻ cho người đọc. Không chỉ dừng lại ở những nét đẹp văn hóa riêng biệt, cuốn sách còn tập trung khai thác các giai đoạn giao lưu văn hóa giữa Việt Nam và Nhật Bản, từ giao thương với ba nhà hào thương Nhật Bản ở Đàng Trong và Đông Nam Á vào thế kỷ 16-17, câu chuyện về Tokugawa Yoshimune và những chú voi Việt Nam ở Nhật Bản vào thế kỷ 18, đến ảnh hưởng sâu rộng của văn minh Trung Hoa lên cả hai quốc gia. Tác giả phân tích sự tiếp nhận và chuyển hóa những yếu tố văn hóa quan trọng như chữ Hán, Nho giáo, Phật giáo ở cả Việt Nam và Nhật Bản, đồng thời chỉ ra những khác biệt trong cách tiếp cận và ứng dụng của mỗi nước.
Trước làn sóng xâm lược của phương Tây cuối thế kỷ 19, cả Việt Nam và Nhật Bản đều đặt trọng tâm vào cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc. Phần lớn cuốn sách dành để phân tích bối cảnh lịch sử này, khắc họa những hình tượng lỗi lạc của Việt Nam trong thời kỳ cận đại và nỗ lực giành độc lập của Nhật Bản. Những nhân vật tiêu biểu của Việt Nam như Cao Bá Quát, Phan Châu Trinh, Phan Bội Châu, Huỳnh Thúc Kháng, Trần Quý Cáp được tác giả giới thiệu và phân tích, đặt song song với hình ảnh Fukuzawa Yukichi, đại diện cho tinh thần Nhật Bản thời hiện đại. Đặc biệt, cuốn sách khép lại bằng bài viết sâu sắc “Việt và Nhật” của tác giả Shiba Ryôtarô (1923), do Fukuda Teiichi viết dưới bút hiệu Vĩnh Sính dịch, tạo nên một kết thúc trọn vẹn và ý nghĩa. Với bố cục chặt chẽ, khoa học, “Giao Điểm Giữa Hai Nền Văn Hóa Việt Nam Và Nhật Bản” là một tác phẩm học thuật hấp dẫn, xứng đáng là nguồn tham khảo quý giá cho những ai quan tâm đến văn hóa và lịch sử của hai quốc gia Việt Nam và Nhật Bản.
